Ataol Behramoğlu (d. 13 Nisan1942, İstanbul), şair, yazar, çevirmen, edebiyatçı. Edebiyat ve kültür üzerine yazdıkları, antoloji ve diğer çalışmalarıyla kuşağının önde gelen yazarları arasında yer alan bir edebiyatçıdır 1942'de babasının askerlik görevini yaptığı Çatalca'da dünyaya geldi. Azerbeycan kökenli olan ailesinin soyadı Gürus idi. Aile,soyadını daha sonra Behramoğlu olarak değiştirmiştir. Babası yüksek ziraat mühendisi Haydar Behramoğlu, annesi İsmet Hanımdır. Nihat Behram olarak tanınan gazeteci ve şair Mustafa Nihat Behramoğlunun ve avukat Namık Kemal Behramoğlunun ağabeyidir. İlkokul üçüncü sınıfa kadar Karsta öğrenim gördükten ilk, orta ve lise öğrenimini babasının Ziraat Müdürü olarak görev yaptığı Çankırıda tamamladı. İlk şiirleri "Ataol Gürus" adıyla Yeni Çankırı, Yeşil Ilgaz, Çağrı gibi yerel gazete ve dergilerde yayınlandı. 1960 yılında lise öğrenimini tamamlayan Ataol Behramoğlu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden 1966 yılında mezun oldu. 1962'de üyesi olduğu Türkiye İşçi Partisi'nin (TiP) örgütlenme çalışmalarına katıldı.[1]Yükseköğrenimi sırasında Yapraklar, Dost, Evrim, Ataç gibi dergilerde çıkan şiirleriyle dikkat çekti. Bu dönemin şiirlerini biraraya getiren ilk şiir kitabı "Bir Ermeni General", 1965'te Ankara'da Toplum Yayınevi'nce basıldı. Gençlik dönemi şiirlerinde Orhan Veli, Attilâ İlhan ve İkinci Yeni şiirinin ortak özellikleri etkindir. Gerçek şiir kimliği 1965-1971 arasında Papirüs, Şiir Sanatı, Yeni Gerçek, Yeni Dergi ve Halkın Dostları'nda çıkan şiirleriyle oluştu. Bu şiirlerde toplumcu, etkin bir edebiyat anlayışının örnekleri yer aldı. 1965'te yayımlanan Bir Gün Mutlaka adlı kitabı 60lı yıllar toplumcu kuşağının manifestosu niteliğindeki şiirlerden oluşmaktaydı[2]. Kitaplaşan ilk çevirisi İvanov (Anton Çehov) 1967'de basıldı. Mihail Yuryeviç Lermontov'dan ilk şiir çevirilerini de bu dönemde yaptı. 1970 yılında siyasi nedenlerle yurtdışında çıkan Behramoğlu, 1972'ye kadar Londra ve Pariste yaşadı. Pariste Louis Aragon ve Pablo Neruda ile tanıştı. Aragonun yönetimindeki "Les Lettres Françaises"de, Abidin Dino çevirisiyle, "Bir Gün Mutlaka" dan bir bölüm yayımlandı. 1971de Pariste Théatre de Liberténin kuruluş çalışmalarına katıldı. İlk oyun "Légendes à Avénir / Geleceğe Masallar" için bölümler yazdı. Sovyet Yazarlar Birliğinin davetlisi olarak 1972'de gittiği Moskovada yaklaşık iki yıl kaldı. Bu dönemde Moskova Devlet Üniversitesi'nde stajyer olarak Rus Edebiyatı üzerine çalıştı. Daha önceki dönemin ürünü çevirileri (Puşkin, Bütün Hikâye ve Romanları, 1972) ve yurtdışı dönemin ürünü şiirlerden oluşan üçüncü şiir kitabı "Yolculuk, Özlem, Cesaret ve Kavga Şiirleri" 1974'te Türkiye'de yayımlandı. 1974'te af yasasından yararlanarak ülkeye dönen Behramoğlu, Muhsin Ertuğrul yönetimindeki İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda dramaturg olarak çalışmaya başladı. 1975'te kardeşi Nihat Behram ile çıkardıkları edebiyat-kültür dergisi Militan büyük ilgi gördü. Bu dönemde Ataol Behramoğlunun "Ne Yağmur Ne Şiirler (1976)", Kuşatmada (1978), Mustafa Suphi Destanı" (1979), "Dörtlükler" (1980) adlı kitapları yayımlandı. 1979'da Türkiye Yazarlar Sendikası genel sekreteri oldu. Rus aslıllı Ludmila Denisenko ile evliliğinden kızı Barış o yıl dünyaya geldi. 1980 darbesi sonrasında dramaturgluk görevinden ayrılmak zorunda kaldı. "Ne Yağmur Ne Şiirler "'in yeni basımının mahkemece toplatılması ve imhasına karar verilen Ataol Behramoğlu bir hafta göz hapsinde tutuldu; kitap daha sonra beraat etti. 1981'de "İyi Bir Yurttaş Aranıyor" başlığı altında topladığı şiirler Türkiyede siyasal kabare türünün ilk örneklerinden biri olarak birçok kez izleyiciye sunuldu. Aynı yıl Yunanistanda şiirlerinden seçmeler "Türkiye, Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum" adıyla yayımlandı. Dünya şairlerinden Rusça, İngilizce, Fransızcadan yaptığı çevirileri "Kardeş Türküler" adlı bir kitapta topladı (1981). "Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi"'nin ilk çalışmalarına başladı. 1982'de Barış Derneği kurucu ve yöneticisi olarak tutuklandı, on ay tutuklu kaldı. Cezaevinde bulunduğu sırada, Asya-Afrika Yazarlar Birliği 1981 Lotus Ödülü'nü kazandı.1983'te 8 yıl hapse mahkum edildi. 1984'te ülkeden gizlice ayrılarak Fransa'ya gitti. Bir süre sonra pasaport verilmeyen ailesini de gizlice yurtdışına çıkardı. Hayatının 1989 yılında kadar süren bu döneminde Paris Sorbonne Üniversitesi'nde Rus edebiyatı ve karşılaştırmalı edebiyat konularında lisans üstü bir çalışma yaptı. 1986'da Pariste ressam Yüksel Aslan ile birlikte Fransızca Türk edebiyatı dergisi Ankayı kurdu ve yönetti. Birçok ülkede katıldığı toplantılarda konuşmalar yaptı, şiirlerini okudu. Almanyada "Kızıma Mektuplar (1985)", "Türkiye, Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum" (1985) adlı şiir kitapları ve "Mustafa Suphi Destanı"nın yeni bir basımı yayımlandı. Şiirlerinden Macarcaya yapılan bir seçmeler 1988de Budapeştede Europa yayınevince yayımlandı Antoloji çalışmalarına da devam eden Behramoğlu bu dönemde "Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi"; "Dünya Şiiri Antolojisi" (Özdemir İnce ile birlikte); "Çağdaş Rus Şiiri Antolojisi"'ni yayımladı. Ayrıca Çehov-Bütün Oyunları (1. Cilt), şiir üstüne yazılarını biraraya getiren Yaşayan Bir Şiir (1986) ile Eski Nisan, Bebeklerin Ulusu Yok adlı şiir kitapları yayımlandı. Hakkındaki davaların beraatla sonuçlanması üzerine Haziran 1989da Türkiyeye döndü. Türkiyeye dönüşünden sonra Pendik Belediyesinde kültür danışmanlığı, ardından Simavi Yayınlarında editörlük yaptı. 90lı yıllarda Sevgilimsin (1993) adlı şiir kitabını ve çeşitli yazılarını biraraya getiren, "İki Ateş Arasında" (1989), "Nâzım'a Bir Güz Çelengi" (1989), "Mekanik Gözyaşları" (1990), "Şiirin Dili-Ana Dil" (1997) yayımlandı. Aziz Nesin ile ilgili anılarını "Aziz Nesin'li Fotoğraflar" (1995); yurt dışı gezi yazılarını "Başka Gökler Altında" (1996) adlı kitaplarda topladı. Vera Tulyakovanın anılarından ve Nâzım Hikmet'in şiirlerinden oluşturduğu "Mutlu ol Nâzım" adlı bir oyunu; belgesel bir oyun çalışması olan "Lozan adlı eseri vardır. 1995te Türkiye Yazarlar Sendikası Genel Başkanı seçilen şair; bu görevi 1999a kadar iki dönem sürdürdü. 2002de Türkiye P.E.N. Yazarlar Derneği "Dünya Şiir Günü Büyük Ödülü"'nü aldı. 2008 yılında şiirlerinden geniş bir seçmeler Amerika Birleşik Devletlerinde yayınlandı. Aynı yıl kendisine Rusya Federasyonunca uluslararası Puşkin Nişanı verildi. 1992de İstanbul Üniversitesi'nde başladığı Rus Dili ve Edebiyatı öğretim üyeliğini 2003'te aynı üniversitede doçent, 2009'da Beykent Üniversitesi'nde profesör olarak sürdürdü. Şimdi İstanbul Aydın Üniversitesi öğretim kadrosundadır. Cumhuriyet Gazetesinde köşe yazarlığı yapmaktadır. Ataol Behramoğlu Eserleri Şiirleri Bir Ermeni General (1965) Bir Gün Mutlaka (1970) Yolculuk Özlem Cesaret ve Kavga Şiirleri (1974) Ne Yağmur... Ne Şiirler... (1976) Kuşatmada (1978) Mustafa Suphi Destanı (1979) Dörtlükler (1983) İyi Bir Yurttaş Aranıyor (1983) (Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından oyunlaştırılmıştır.) Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum (1985) Kızıma Mektuplar (1985) Şiirler 1959-1982 (1983) Eski Nisan (1987) Bebeklerin Ulusu Yok(1988) Bir Gün Mutlaka-Toplu Şiirler I(1991) Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var-Toplu Şiirler II (1991) Kızıma Mektuplar- Toplu Şiirler III(1992) Sevgilimsin (1993) Aşk İki Kişiliktir(1999) Yeni Aşka Gazel(2002) İki Ağıt(2007) Beyaz İpek Gibi Yağdı Kar (2008) Okyanusla İlk Karşılaşma(2008) Hayata Uzun Veda(2008) Deneme-İnceleme [değiştir] Yaşayan Bir Şiir (1986),eklerle yeni basım 2007 Şiirin Dili-Anadil (1995),eklerle yeni basım 2007 Utanıyorum (1996) Mekanik Gözyaşları (1997) Nazıma Bir Güz Çelengi (1997),eklerle yeni basım: Nazım Hikmet-Tabu ve Efsane(2008) İki Ateş Arasında (1998) Kimliğim İnsan(1999) Başka Bir Açı(2000) Gerçeklik Duygusunun Kaybolması(2001) Rus Edebiyatı Yazıları (2001) Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği(2001) Kendin Olmak ya da Olmamak(2003) Yeni Ortaçağın Saldırısı (2004) Biriciktir Aşk(2005) Rus Edebiyatının Öğrettiği(2008) Sivil Darbe(2009) Benim Prens Adalarım(2010) Anı Aziz Nesinli Anılar (2008) Gezi Başka Gökler Altında (1996),eklerle yeni basım 2010 Yurdu Teninde Duymak(2008) Oyun Lozan(1993) Mektup Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar(İ.Özel'le mektupları,1995) Şiirin Kanadında Mektuplar(M.Demirtaş'la mektupları,1997) Çocuk Yiğitler Yiğiti ve Uçan At Masalı(şiir-masal) Dünya Halk Masalları(çeviri-uyarlama) Düşler Kuruyorum (kitapta bölüm) M.Zoşçenko-Lastik Papuçlar(çeviri) Antoloji Büyük Türk Şiiri Antolojisi (2 cilt,1987, eklerle yeni basım Dünya Şiiri Antolojisi ( 4 cilt,1997 Ataol Behramoğlu-Özdemir İnce) Çağdaş Bulgar Şiiri Antolojisi(1983,Özdemir İnce-Ataol Behramoğlu, eklerle yeni basım 2008) Çağdaş Rus Şiiri Antolojisi(eklerle yeni basım, 2008) Uçur Diye, Ey Aşk(Tematik Aşk Şiirleri,2007) Çeviri Anton Çehov-Büyük Oyunlar(İvanov-Orman Cini-Vanya Dayı-Martı-Üç Kızkardeş-Vişne Bahçesi) Aleksandr Puşkin-Bütün Öyküler,Bütün Romanlar Aleksandr Puşkin-Seviyordum Sizi(şiirler) Maksim Gorki-Yaşanmış Hikâyeler İvan Turgenev-Arefe Mihail Lermontov-Hançer(şiirler) Jose Marti-Göklerde Eriyip Gitmek İsterdim(şiirler) E.Babayev-Nâzım Hikmet V.Tulyakova-Nâzımla Son Söyleşimiz A.Fevralski-Nâzım'dan Anılar S.Viladimirov,D.Moldvaski-Mayakovski A.M.Şamsuddinov-Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi Fyodor Dostoyevski-Puşkin Üzerine Söylev
