Bakterilerin Yarar ve Zararları Bu canlılardan bazıları hastalıklara yol açmakla birlikte, çoğu türleri zararsızdır,hatta doğrudan insanın yararına sonuçlanan birçok biyokimyasal süreçte etkin biçimde rol alır. Özellikle biyosfer süreçlerindeki etkisi yadsınamayacak kadar önemli olan bakteriler ol-maksızın toprak verimini koruyamaz ve bitkilerin yetişmesine, dolayısıyla bitkilerle besle-nen hayvanların yaşamının sürüp gitmesine yardımcı olamaz. Kullanma sularına karışan kanalizasyon ve sanayi artıklarındaki bakteriler de su kirlili-ğinin başlıca sorumlusudur. Öte yandan ,su arıtma tesisilerinde,özellikle lağım sularındaki organik maddeleri parçalamak için kullanılan bakteriler çevre kirliliğiyle savaşın etkili si-lahlarından biri olmuştur.Bu örnek bize gösteriyor ki,bakteriler zararlı oldukları gibi ol-dukça da yararlıdırlar. Bazı bakteriler besinlere bulaşarak hızla çoğalabilir ve mide bozukluğunda ölüme kadar varabilen hafif yada ağır besin zehirlenmesine yol açabilir.Sulara bulaşmış bakterilerin su arıtma yöntemleriyle temizlenmesi gibi süte bulaşmış bakteriler de pastörizasyon yöntemiyle yok edilir.Sağlıklı bir ineğin sütünde doğal olarakdaha az bakteri bulunmakla birlikte gene de steril değildir.Sağıldıktan sonraki aşamalarda önlem alınmadığı takdirde bakteriler bu elverişli ortama yerleşmekte geç kalmazlar. Hastalık yapıcı bakterinin toksin salgıladığı olgular dışında,genellikle bakterilerin hastalık yapma gücünü artıran etkenlerin neler olduğu henüz tam olarak açıklanamamıştır. Toksin salgılayan bakterilerin en bilinen örneklerinden biri,insanın üst solunum yollarına yerleşerek doku yıkımına yol açan difteri basilidir.Dokulara yerleşen bakteriler genellikle konak canlının zararına yaşarsa da, hastalık yapıcı bakterilerin çoğu konağın ölümüne neden olmaz. Çürükçül bakterilerin ölü organizmaları ve organik artıkları parçalaması ,çevrebilim açı sından yaşamsal önem taşır.Böyle bir parçalama olmasaydı,canlıların varlığını sürdürebil- mesi içim gerekli olan azot, karbon, fosfor gibi elementlerin doğadaki çevrimi de gerçek- leşmezdi. Çürükçül bakterilerin azot çevrimindeki katkısından başka,bazı bakteriler de atmosfer-deki serbest azotu bağlayarak, bu elementi bitkilerin yararlanabileceği bileşiklere dönüştü- rür.Bu azot bağlayıcı bakteri türlerinin çoğu baklagillerin köklerindeki yumrucuklarda ya-şar. Bazı bakterilerin konak canlı üzerindeki asalak yaşamı,karşılıklı yarar ilişkisine daya-nır.Örneğin geviş getirenlerin midelerine yerleşen bakteriler selülozu parçalayarak inek koyun gibi tüm gevişgetiren hayvanların otları sindirebilmesine yardımcı olur.İnsan da, sindirim kanalının son bölümlerine yerleşen ve K vitamininin bireşimini sağlayan bazı ya- rarlı bakterilerin konağıdır. Ayrıca çeşitli sanayi dallarında ,özellikle de besin sanayisinde ayran,yoğurt,peynir, sir- ke,turşu gibi ürünlerin üretimindeki mayalanma süreçlerinde bakterilerden yararlanılır.
