Bios Kullanım Klavuzu

'Bilgisayar' forumunda Özgür tarafından 17 Eyl 2009 tarihinde açılan konu

Konu etiketleri:
  1. Özgür

    Özgür Administrator Site Yetkilisi

    Bios Klavuzu

    BIOS NEDİR? NE İŞE YARAR?
    "Basic Input/Output System" (Temel Giriş/Çıkış Sistemi)
    kelimelerinin baş harflerinin birleşmesinden meydana gelen
    BIOS, PC'nizin çalışması için gereken temel yapı olarak
    özetlenebilir. Sadece okunabilir bellek (ROM) üzerine yazılmış
    bir yazılım olan BIOS, anakartınızın özelliklerini
    yönetebilmeniz/ kullanabilmeniz, diğer donanımlar arasında bir
    bağ kurması için görev yapar. ​

    "Sadece Okunabilir Bellek" üzerinde olmasından dolayı, burada
    kalıcıdır. Kalıcı olmasının bir sebebi ise, her defasında
    PC'nizi açtığınızda BIOS'un işlem yapmasıdır. İşletim
    sisteminiz ile diğer donanımlarınız arasında bir bağ kurmaya
    olanak sağlar. Örneğin ses kartı, modem gibi parçaları
    üzerinde barındıran bir anakart aldığınızda, anakartınızın
    üzerine takılı olan aygıtların listesini işletim sisteminize
    BIOS verir. Anakart üzerinden desteklenen bir donanımı iptal
    ettiğimizde ise (örneğin, BIOS'dan anakartın ses özelliğini
    iptal ettik) işletim sisteminiz bu aygıtı artık görmeyecektir. ​

    Diğer taraftan, BIOS bir yazılım olduğundan, anakartın dengeli
    + performanslı çalışması için kullanıcılara ayar yapma olanağı
    sunuyor.
    Bu paragraftan çıkartacağımız sonucu ise şöyle özetlersek daha
    kalıcı olabilir: "BIOS, anakartınızın özelliklerini ve üzerine
    takılı olan donanımların çalışması için gereken parametreleri,
    kullandığınız işletim sistemine aktaran, minik bir işletim
    sistemidir." ​

    BIOS'lar ufak işletim sistemi gibidir dedik ya, farklı farklı
    markaların ürettikleri farklı BIOS'lar var. Bunlar: AWARD, AMI
    ve Phoenix BIOS. Phoenix BIOS ile AWARD BIOS birleşerek, bazı
    anakartlarda ikisinin ortak ürünü olan BIOS'lardan
    kullanılmaya başlandı. ​

    BIOS İLE DİĞER DONANIMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ
    BIOS'un minik bir işletim sistemini öğrendikten sonra, diğer
    donanımlar ile arasındaki bağa biraz daha yakından bakarsak,
    bu konuyu biraz daha pekiştirmiş olacağız. BIOS'un görevlerini
    kategorize etmek mümkün. Anakartın üzerine takılı olan
    donanımların çalışma adreslerini tayin etmek ve anakart
    tarafından desteklenen özellikleri kapatmak-açmak ve bu
    özelliklerini değerlerini değiştirmek, gözlemlemek.
    BIOS, üzerine takılı olan donanımların çalışma adreslerini,
    kullandığınız işletim sistemine bildirerek, onların doğru
    düzgün çalışmasına olanak tanıyor. Normal şartlarda BIOS,
    aygıtların çalışma adreslerini biraz cömert davranarak işletim
    sistemine yaptırmayı uygun görüyor. Ama bu her zaman işleyen
    bir yöntem değil. Kalabalık ek donanıma sahip bir sistemde,
    bazı donanımların "çalışma adresleri", kullandığınız işletim
    sistemi tarafından aynı atanınca, çakışma dediğimiz olay
    ortaya çıkıyor. Donanımlar kendi aralarında, "burası benim,
    şurası senin" gibi kavga ederler ara sıra. Çoğu zaman, aynı
    "çalışma adresine" sahip donanımlar kendi aralarında bu yeri
    paylaşarak sorun çıkartmazken, bazılar ise inatçılık eder ve
    "yok arkadaş burası illa benim; sen git başka yere yerleş"
    şeklinde uyumsuzluk çıkarabilir. Bu sayede iki donanımda
    birbirine küser ve ikisi de çalışmaz. Ama, BIOS'a girip,
    aygıtların kullanması gerektiği çalışma adreslerini (IRQ, DMA
    vs.) kendiniz belirlediğinizde bütün her şey kuzu kuzu
    çalışmasına devam eder. Diğer taraftan, örneğin, anakartın
    açılışta ilk olarak hangi aygıtı (HDD, Floppy, SCSI)
    kullanmasını istiyorsanız, bunu BIOS'dan halledebilmeniz
    mümkün. İşte bu örnekte olduğu gibi, anakartınızın
    desteklediği özelliklerini bu şekilde
    kullanabiliyorsunuz/değiştirebiliyorsunuz.
    Bu anlattıklarımızdan sonra, PC'yi açtıktan sonra nelerin
    olduğunu az çok kestirebilmemiz mümkün. Güç Düğmesine
    bastıktan hemen sonra, BIOS devreye giriyor ve POST (Power On
    Self Test) denen kısa bir analiz-test yapıyor. Bu analiz ile
    birlikte, üzerine takılı olan PnP (Tak ve Çalıştır) aygıtları
    tanımaya olanak sağlıyor. Bir aksilik olduğunda bunu size
    yazılı mesaj olarak ya da ses ile bildiriyor. Tahmin
    edeceğiniz üzere, BIOS, -diğer anlamda- PC'nizin boot etmesi
    için gereken bir sistemdir. BIOS olmaz ise, sistem açılmıyor.
    Bu konulara ilerleyen sayfalarda ayrıntısıyla değineceğiz.
    İlk etapta, BIOS'da yer alan ayarların ne anlama geldiğini ve
    hangisi kullanmanın avantajlı olduğuna bakarsak, ilerde
    anlatacağımız performans ipuçlarına hem yabancı kalmazsınız,
    hem de artık ayar yaparken fazla zorlanmazsınız. ​

    BIOS AYARLAR
    BIOS ayarlarını, BIOS Setup adı verilen bir arabirim aracılığı
    ile yapıyoruz. Farklı firmaların BIOS'unun bulunduğundan
    bahsedip, bunların AWARD, AMI ve Phoenix olduğunu söyledik.
    Hemen aklımıza bir soru gelecektir: BIOS ayarları, bu BIOS
    sistemlerine göre farklılık göstermiyor mu? Hepsinde aynı
    görevleri yapan ayarlar bulunuyor. Ama bazen ifade edilme
    tarzları farklılık gösterebiliyor. Bazı firmalar ise, BIOS'una
    kendine has özellikler ekleyebiliyor. Mesela Abit, kendi
    anakartlarındaki BIOS'larına Soft Menu II&III bölümünü
    ekleyerek, işlemci hız-voltaj ayarlarının buradan yapılmasına
    olanak sağlıyor.
    Bir de arabirim farklılığı olabiliyor. Örneğin AWARD BIOS'un
    şu anda iki farklı sürümü bulunuyor. Birisi Moduler diğeri ise
    Medallion. Award Moduler BIOS, hepimizin aşina olduğu BIOS
    arabirimine sahip. Award Medallion BIOS ise, Phoenix BIOS'un
    arabirimi ile AWARD BIOS'un özelliklerinin karışmasından
    oluşmuş. Zira belli bir süre önce Award BIOS ile Phoenix BIOS
    birleşmişti. Diğer taraftan ise, anlatacağımız ayarlar bütün
    BIOS'lar için geçerli. Farklı ayarlar söz konusu olduğunda
    ayrı bir paragraf açıp bunları işaret edeceğiz.
    Şimdi işlemlere başlıyoruz. PC'niz tam POST ekranındayken, Del
    veya F2 tuşlarına basarak BIOS Setup'a girebilirsiniz. AWARD
    Moduler BIOS ile AMI BIOS'un başlangıç görüntüleri aynı
    olacaktır. AWARD Medallion BIOS ise daha önce bahsettiğimiz
    gibi farklı. ​

    NOT: Anlatacağımız BIOS ayarları, Award Moduler&Medallion BIOS
    Ver.6.00 ve AMI BIOS Ver.1.21C baz alınarak hazırlanmıştır. ​

    STANDART CMOS SETUP
    Ön-Not 1: Ayarları değiştirmek için <+> ve <-> tuşlarını
    kullanabilirsiniz.
    Ön-Not 2: Enabled: Etkin, Disabled: İptal edilmiş anlamına
    geliyor.
    Bu bölümde, IDE aygıtlarını ayarlayabilir/tanıtabilir,
    saat/tarihi değiştirebilir, hata kontrol denetiminin
    özelliklerini değiştirebilirsiniz. Anakartınızı yeni
    aldığınızda yada pili bittiğinde, genelde bu bölüme girip IDE
    aygıtlarımızı tanıtır, saati ve tarihi ayarlarız. Diskimiz
    hangi porta takılıysa, örneğin Primary Master portunun üzerine
    gidip ENTER tuşuna basmamız yeterli oluyor. Bu şekilde
    diskimizin kafa sayısı, silindir sayısı otomatik olarak
    algılanacaktır. Fakat bazı eski tip sabit disklerde, bu
    ayarları kendimiz ayarlamak zorundayız. Bu ayarları kendiniz
    ayarlamak istiyorsanız, ilgili porta gelip ENTER tuşuna basın
    ve Access Mode veya Type'ı user defined yaparsanız, Kafa
    sayısı gibi ayarları kendiniz ayarlayabilecek konuma
    geleceksiniz.
    Dediğimiz gibi, eğer aygıtları otomatik olarak algılatmak
    istiyorsanız, ilgili IDE portunun üzerine gelip ENTER'a basın.
    Eğer, IDE aygıtı takılmayan kanallar var ise, bu bölümleri
    <-><+> tuşları ile None konumuna getirin. ​

    o Drive A/B: Bu bölüm disket sürücünüz içindir. Eskiden
    PC'lerde iki tane disket sürücü bulunabildiğinden A ve B
    seçenekleri konmuş. Ama artık tüm PC'lerde bir tane disket
    sürücü var. Bu durumda bunlardan bir tanesini ayarlayıp,
    diğerini None (yani sürücü yok) yapmanız gerekiyor. Günümüzde
    disket sürücüler genelde 1.44 MB 3.5 in. Olduğundan bu ayar bu
    şekilde yapılır. Bazı sürücüler 2.88 MB'lık disketleri de
    okuyabilmesine karşın, bu diskler piyasada yok. Eğer A'yı None
    yapıp, B'yi 1,44 MB 3.5 in olarak ayarlarsanız, disket
    sürücünüz harfi A değil, B olur. ​

    o Floppy 3 Mode Support: 1,2 MB'lık bazı disketleri okuyabilen
    disket sürücüleri kullanmak istediğimiz zaman kullanacağımız
    bir özellik. Genelde Japonya'da kullanılan bir standart.
    Normalde Disabled olarak gelir. Disket sürücünüz bu standardı
    destekliyor ise, tanımladığını disket sürücü harfine göre A
    veya B'yi seçerek, bu özelliği aktif hale getirebilirsiniz. ​

    o Video: Bu seçenek ekran kartınızın türünü belirler. CGA 40,
    CGA 80, Mono türündekiler artık çok eskide kaldığından bu ayar
    EGA/VEGA şeklinde kalmalıdır. ​

    o Halt On: Sistem açılırken, BIOS'un karşılaştığı hangi bir
    hatada/hatalarda, sistemi durduracağını belirler. "All Errors"
    seçeneği aktif iken, BIOS'un karşılaştığı her hatada sistem
    durur ve size hata mesajı belirtir. "All, But Diskette"
    seçeneği, disket sürücü hataları hariç diğer hataların hepsine
    sistem kendini açılışta durdurur. "No Errors" seçeneği
    seçildiğinde, sistem herhangi bir hatayı gözetmeksizin
    açılışına devam etmeye çalışır.
    Fakat hataları görebilmek amacıyla, bu seçeneğin "All Errors"
    şeklinde kalması tavsiye edilebilir. ​

    ADVANCEDBIOS FEATURESSETUP
    Sistem özelliklerini belirleyen ayarları bu bölümden
    değiştirebilir, iptal edebilir, etkin hale getirebilirsiniz.
    Bu bölümdeki bazı ayarlar, default halde, yani BIOS'un
    kendisinin önerdiği halde kalmalıdır. Bu arada, ekranın alt
    bölümünde, ayarları nasıl değiştireceğiniz ve nasıl yardım
    alabileceğiniz ile ilgili ayarlar mevcut. ​

    o Virus Warning: Eğer bu ayar etkin edildiğinde (enabled),
    sabit disk(ler)inizin boot bölümüne bilgi yazılmaya
    çalışıldığı zaman bir uyarı mesajı çıkarır. Bu özellik
    normalde iptal edilmiş halde [Disabled] geliyor. Eğer işletim
    sistemi yüklerken sorun çıkmamasını istiyorsanız, bu ayarın
    [Disabled] konumunda olmasına özen gösterin. İşletim sistemini
    yükledikten sonra bu ayarı aktif konuma [Enabled]
    getirebilirsiniz. ​

    o CPU Internal Cache: Şu saatten sonra takacağınız tüm
    işlemciler dahili önbelleğe (Internal Cache), yani Level1
    önbelleğe sahip olduğundan, bu ayar Enabled konumunda
    olmalıdır.
    o External Cache: Kullandığınız işlemci eğer Level2 önbellek
    taşıyorsa, ki artık satılan tüm işlemciler taşıyor, bu ayarı
    da Enabled konumuna getirmeniz gerekiyor. Eğer Celeron 266
    gibi, Level2 önbelleğe sahip olmayan bir işlemci
    kullanırsanız, bu ayarı Disabled konumuna getirebilirsiniz.
    Aksi takdirde bazı sorunlar yaşabilmeniz olası. Performans
    açısından bu ayar çok önemli olduğundan, bu ayara dikkat
    etmenizi öneriyoruz. ​

    o CPU Level2 Cache ECC Checking: Level2 Cache (2. seviye
    önbellek) hata düzeltme özelliğini kapatıp açmaya yarar. Açık
    konumda tutmanız daha mantıklıdır [Enabled]
    o BIOS Update: Bu özellik, BIOS'a yerleştirilmiş, işlemciyi
    gereken bilgiyi güncelleme yapan bir özelliktir. Bu ayar
    varsayılan olarak [Enable]'da iken, boot esnasında bütün
    işlemci bilgisini yükleyecektir. ​

    o Processor Number Feature: İşlemci seri numarası, herhangi
    bir numara olup, üretilen her Pentium III işlemcide bulunup,
    Internet üzerinden kullanıcıyı ayrıt etmeye yaramakta. Eğer
    gelişmiş güvenlik işleriyle ya da Internet üzerinden iş
    yapıyorsanız bu ayarı [Enable] yapın. Aksi takdirde [Disabled]
    konumuna getirebilirsiniz. ​

    Not: Bu ayar sadece Pentium III işlemcili bir bilgisayarda
    etkindir. ​

    o Quick Power On Self Test: Bu ayar aktif konumda iken
    [Enabled], BIOS, test-analiz etme süresini kısaltarak açılışı
    kısaltarak, bilgisayarın açılmasını hızlandırabilirsiniz.
    Örneğin bu ayar [Enabled] konumunda iken, bellek sadece 1 kere
    sayılacaktır. Aksi takdirde 3 kere sayılır. ​

    NOT: AWARD Medallion BIOS'da, "Quick Power On Self Test"
    ayarı, Boot menüsünde bulunuyor. ​

    o First/Second/Third Boot Device: Sisteminiz açılırken, ilk
    olarak hangi aygıttan açılmayı deneyeceğini ayarlamak içindir.
    First Boot Device ayarını [HDD-0] moduna getirirseniz, BIOS
    diğer boot edilebilir aygıtları aramadan işletim sisteminizi
    yükleyecektir. Bilgisayarınız Disket veya CD-Sürücüden açmanız
    icap ettiğinde, First Boot Device seçeneğini
    değiştirebilirsiniz. ​

    NOT: AWARD Medallion BIOS'da, Boot sırasını seçmek için Boot
    menüsüne gitmeniz gerekiyor. ​

    o Boot Other Device: Bu ayara [Enabled] edildiğinde, BIOS;
    belirlediğiniz birinci, ikinci ve üçüncü boot aygıtlar içinde
    boot edilebilir bir ortam bulamaz ise, boot edilebilir bir
    medya bulabilmek için diğer aygıtlara bakar. ​

    o Swap Floppy Drive: Eğer sisteminizde iki tane Disket Sürücü
    var ise, bu ayarı etkin ederseniz [Enabled], A sürücüsü B
    gibi; B sürücüsü de A sürücüsü gibi davranacaktır. ​

    o Boot Up Floppy Seek: Eğer bu ayar [Enabled] konumuna
    getirilirse, BIOS disket sürücünüzün 40 veya 80 izli olup
    olmadığını kontrol eder. Sadece başlangıçta bu kontrol
    yapılır. [Disabled] ederseniz, sistem çalıştığı esnada, kafası
    estikçe disket sürücüyü kontrol edebilir. Dolayısıyla bu ayar
    [Enabled] konumunda kalmalıdır. ​

    o Boot Up Numlock Status: Bu ayar aktif hale geldiğinde
    [Enabled], açılışta otomatik olarak Num Lock'u açar. [Enabled]
    olarak kalmasını öneririz. ​

    o Gate A20 Option: Bu ayar ile A20 kapısının nasıl
    işleneceğini belirler. A20 kapısı, 1 MB'tan büyük bellekleri
    adreslemek için, önceden klavyelerde kullanılan bir aygıt idi.
    Şu anda anakartlar bu özelliği kendi üzerilerinde
    taşımaktadır. Bu ayarı önerilen seçenekte bırakmak faydalı
    olacaktır. ​

    o Typematic Rate Setting: [Enabled] konumundaysa, aşağıdaki
    iki ayarı değiştirebilirsiniz ​

    o Typematic Rate: Basılı tutulan klavye tuşlarını sistemin
    algılama hızını belirler. Örneğin, 6 seçiliyse, bir tuşu
    basılı tuttuğunuzda saniyede 6 karakter yazar. ​

    o Typematic Delay: Bir klavye tulu basılı tutulduğunda, ilk
    karakterin görüntülenmesi ile ikinci karakterin görüntülenmesi
    arasındaki gecikme süresini belirler. Bu ayar 250, 500, 750 ve
    1000 milisaniye olarak seçilebilir. ​

    o Security Option: BIOS'a şifre koyduğunuzda, güvenlik
    sorgulamasını nerede yapacağını buradan seçiyorsunuz. Örneğin
    [Setup] ayarı seçildiğinde, BIOS'a şifre koysanız bile, sistem
    normal bir şekilde açılacak ama BIOS Setup'a girdiğinizde
    şifre isteyecektir.
    Aynı şekilde, [System] ayarı seçilirse, şifre sorgulaması
    açılışta da yapılacaktır. İlerleyen bölümlerde , sisteme nasıl
    şifre koyacağınızı anlatacağız. ​

    o OS Select for DRAM > 64 MB: Eğer 64 MB'dan fazla bellek ile
    IBM'in OS/2 işletim sistemini kullanıyorsanız, bu ayarı
    [Enabled] konumuna getirmelisiniz. Aksi takdirde, [Disabled]
    konumunda olmalıdır. ​

    o Video BIOS Shadow: [Enabled] konumunda iken, Ekran Kartının
    BIOS bilgilerini RAM'a aktararak, bu bilgilere hızlı ulaşımı
    sağlar. ​

    o xxxxxx - xxxxxx Shadow: Sisteminize taktığınız diğer ROM'a
    sahip kartların ROM bilgilerini RAM'a aktarmak için kullanılan
    ayardır. Bu işlemi yapabilmek için, kartların bulunduğu
    adresleri bilmeniz gerekiyor. Ayrıca, her ROM'un belleğe
    aktarımı, 640K ile 1024K arasında bir bellek alanı
    tükettiğinden, bu ayarların hepsinin [Disabled] konumunda
    olması önerilir. ​

    ADVANCED CHIPSET FEATURES
    Bu bölümde, anakartınızın ve sistemi oluşturan parçaların
    kritik özellikleri hakkında oynamalar yapacağınız bölüm. Çoğu
    değer, varsayılan ayarlarında bırakılmalı. Eğer yanlış bir
    ayar yapılırsa, sistemde stabilite sorunları vs. baş
    gösterebilir. Dolayısıyla, vereceğimiz önerilere kulak
    vermeniz, menfaatiniz icabıdır. ​

    o SDRAM Configuration: SDRAM Modüllerinizi hızlarını ve
    özelliklerini bu menüden ayarlayabiliyorsunuz. [By SPD]
    ayarına getirirseniz, bellek modülünüz üzerinde bulunan SPD
    (Serial Presence Detect) entegresi tarafından sağlanan
    bilgiler eşliğinde, kullandığınız bellek zamanlamaları
    belirleniyor. Award Moduler BIOS'da bu ayar yok. Dolayısıyla
    aşağıda açıklayacağımız bölümlerde, Bellek ayarlarını
    değiştirecekseniz, çok dikkat etmeniz gerekiyor. Award
    Medallion BIOS'da var. Eğer bu ayarı [User Define] yaparsanız,
    aşağıdaki ayarlar aktif olacak ve bellek zamanlamalarını siz
    kendiniz ayarlayabileceksiniz. ​

    o Bank x/x+1 DRAM Timing: Güncel VIA yongasetli anakartlarda
    bulunan bu seçenek, farklı DIMM slotlarına taktığınız
    bellekler için, farklı farklı zamanlamalar atayabiliyorsunuz.
    Bu ayar normalde, [10ns] modunda geliyor ve bu ayarlarda sorun
    yaşamıyorsunuz. Belleğinizin üzerinde yazan verilere göre ve
    bulunduğu DIMM slotuna göre, erişim süresi ayarlarını buradan
    değiştirebilirsiniz. ​

    o SDRAM Cycle Length: İşte bellek performansınızı etkileyecek
    bir ayar. Varsayılan olarak [3] ns şeklinde geliyor. SDRAM
    Cycle Length, kabaca, bilgisayarınız bellekte bir arama emri
    verdikten sonra bu bilginin aranmasına kadar geçen gecikme
    süresine denir. Düşük olması daha iyidir. Kaliteli belleklerde
    bu süre 2 ns olduğundan, belleklerinizin üzerinde yazanlara
    göre, bu ayarı 2 ns yapmanız önerilir. Eğer stabilite
    sorunları yaşarsanız, tekrar [3] ayarına getirin. ​

    o SDRAM RAS to CAS Delay: SDRAM aktif komutu ile oku/yaz
    komutu arasında geçen gecikmedir. Not: Bu ayar AWARD Moduler
    BIOS'da kullanılmamaktadır. AWARD Medallion BIOS'da
    bulunmaktadır. ​

    o SDRAM RAS Precharge Time: Bu ayar, SDRAM'ın görevsiz kaldığı
    zamandan, komut gelene kadar geçen zamanı kontrol eder.
    Normalde 3 ns şeklinde kalmalıdır. ​

    o SDRAM Cycle Time: Bu ayar, SDRAM parametreleri olan Tras ve
    Trc yönetimi için kullanılır. Tras, SDRAM'ın aktif komutu ile
    hazır olma durumuna geçene kadar gereken minimum saat vuruş
    sayısı kontrol eder. Trc ise, SDRAM'ın aktif olması ile tekrar
    aktif olması için gereken minimum saat vuruşu sayısını
    belirler. Bu ayarları anakartınız kitapçığında tavsiye edilen
    şekilde kullanmanızı öneriyoruz.. ​

    NOT: Bu ayara, AWARD Medallion BIOS'da rastladık. ​

    o DRAM Clock: Kullandığınız belleğin çalışma hızını bu ayar
    ile belirleyebilirsiniz. Bu ayar Güncel VIA yongasetli
    anakartlarda bulunuyor. Bu ayar ile, belleklerinizi, sistem
    çalışma hızıyla asenkron çalıştırabileceksiniz. Örneğin
    Celeron işlemci kullandığınızda, normal de sistem hızı 66
    MHz'dir. Bu ayar normalde [HostCLK] modunda geldiğinden,
    bellekleriniz de 66 MHz'de çalışacaktır. Fakat bu ayarı,
    [HostCLK+33MHz] moduna getirirseniz, bellekleriniz 33 MHz daha
    hızlı yani 100 MHz de çalışmaya başlayacaktır. Aynı şekilde,
    100 MHz sistem veriyolu hızı ile çalışan bir işlemci
    kullandığınızda, [HostCLK+33MHz] moduna geçtiğinizde bu sefer
    bellekleriniz 133 MHz'de çalışacak ve belleklerinizden
    maksimum performansı alacaksınız. [HostCLK-33MHz] ayarını
    seçerek ise, belleklerinizi 66 MHz de çalıştırabilirsiniz. 133
    MHz sistem veriyolu hızında çalışan bir işlemci
    kullandığınızda, bellek hızınızı artık daha fazla
    arttıramıyorsunuz ve seçenek olarak sadece [HostCLK ve
    [HostCLK-33 MHz] kalıyor. NOT: Bu ayar, güncel VIA yongasetli
    anakartlarda bulunmaktadır.

    Yukarıda bahsettiğimiz ayar, AWARD Medallion BIOS'a
    "System/SDRAM Frequency Ratio" şeklinde aktarılmış. Burada
    ise, oran seçiyoruz. Örneğin, 100 MHz'lik bir işlemci
    kullandığımızda, bu ayarı 4/3 moduna getirirsek, 133 MHz de
    çalışmış olacağız. "Bellek çalışma hızı = FSB X Seçtiğiniz
    Oran" şeklinde bir formül çıkarmak mümkün. ​

    o Memory Hole (Memory Hole At 15M-16M): Bu ayar, bazı ISA
    genişleme kartlarının performanslarını arttırmak için ihtiyaç
    duyduğu adres boşluğunu ayırmaya olanak tanır. Adres boşluğunu
    belli bir ayara getirirseniz, bu seçilen bellek boşluğu sistem
    için kullanılamaz olacaktır. Genişleme kartları sadece 16MB'a
    kadar belleğe erişebilir. AWARD Moduler BIOS için Seçenekler:
    [Disabled] [15M-16M], AWARD Medallion BIOS için Seçenekler:
    [Enabled] [Disabled] ​

    o P2C / C2P Concurrancy: Bu ayar, bellek/işlemci/PCI
    komutlarının uyuşması için konulmuştur. [Enabled] konumunda
    bulundurulması önerilir. ​

    o Fast R-W Turn Around: DRAM için hızlı yazma/okuma döngüsünü
    aktivite etmek için kullanılır. Varsayılan ayar olan
    [Disabled]'da kalması tavsiye edilir. ​

    o System BIOS / Video RAM Cacheable: Anakart BIOS bilgilerini
    belleğe atıp atmayacağını kontrol etmek içindir. Daha önce
    bahsedilen, Video ROM BIOS Shadow'un aksine, Ekran kartının
    belleklerinde (ROM'unda değil) olan bilgiyi belleğe aktarıp
    aktarmayacağını belirlemeniz içindir. Bu şekilde, ekran
    kartınızda bir performans artışı yaşamanız mümkün. İki ayarı
    birden [Enabled] konumuna getirmenizde fayda var. ​

    o AGP(Graphics) Aperture Size: AGP grafik kartı tarafından
    kullanılabilecek Sistem Belleğini belirlemeniz içindir. Normal
    olarak, 64MB seçilidir. Bu ayarda kalmasının bir mahsuru yok. ​

    o AGP-4X Mode: AGP-4X destekli bir ekran kartı
    kullanıyorsanız, bu ayarı [Enabled] durumuna getirin. AGP-2X
    destekli bir ekran kartınız var ise, stabilite problemleri
    yaşamamak için [Disabled] konumuna getirmeniz mantıklı
    olacaktır. ​

    o AGP Driving Control: AGP çalışma ayarlarını kontrol etmekte
    kullanılan bir ayar. [Auto] seçeneğinde bırakmanız faydalı
    olacaktır. ​

    o AGP Fast Write: Bu ayar ile, Fast Write özelliğini açarak,
    ekran kartı performansınızda bir artış edebilmeniz mümkün.
    Fast Write modunun özelliği , bilgiyi işlemciden direkt AGP
    veriyoluna aktarması. Araya sistem belleğini katmıyor. Bunda
    dolayı, performans artışı söz konusu olabilir. ​

    o Diğer Ayarlamalar: Advanced Chipset Features bölümünde
    bulunan:
    - PCI Master 0 WS Write
    - PCI Delay Transaction
    - PCI #2 Access #1 Retry
    - AGP Master 1 WS Write
    - AGP Master 1 WS Read
    ayarlarını, anakartınızın kitapçığında önerilen değerlere
    getirerek kullanın. Önemli olan ve değiştirebileceğiz ayarları
    biz yukarda belirttik.
    i815/i815E yongasetli anakartlarda, entegre edilmiş grafik
    çekirdeği olduğunda, bu grafik çekirdeği ile ilgili ayarları
    yapabilmeniz mümkün. Bu ayarların bir kısmı, AIMM (AGP Inline
    Memory Module) kartını takınca ortaya çıkıyor. Örneğin Display
    Cache ayarları AIMM kartı kullanmazsanız ortaya çıkmıyor.
    Tabii ki entegre grafik çekirdeğini kullanmak gerekiyor bu
    ayarları yapabilmeniz için. ​
     
  2. Özgür

    Özgür Administrator Site Yetkilisi

    INTEGRATED PERIPHERALS
    Bu bölümde, anakartınızın üzerinde bulunan giriş/çıkış
    portları, IDE portları gibi aygıtların yönetimini
    yapıyorsunuz.

    o OnChip IDE Channel 0/1: Birinci/İkinci IDE portunu
    etkin/iptal edebilirsiniz. [Enabled] şeklinde kalması tavsiye
    edilir. Bazen BIOS güncellemelerinden sonra, bazı IDE
    aygıtların çalışmadığında şikayet edilir. Bu bölüme girip IDE
    Portlarının iptal edilip edilmediğine bakmanız iyi olur.

    o IDE Prefetch Mode: Bu modu destekleyen IDE aygıtlar ile bu
    ayar kullanılırsa, aygıtların performansından iyileşme smz
    konusu olabilir. [Enabled] ayarında olması tavsiye edilir.

    o Primary/Secondary Master/Slave PIO: Taktığınız aygıtların
    PIO modlarını bu bölümde belirleyebilirsiniz. [Auto]
    seçeneğinde bırakırsanız, ilgili IDE aygıtı için uygun olan
    PIO Modu otomatik olarak seçilecektir.

    o Primary/Secondary Master/Slave UDMA: Ide aygıtların direkt
    bellek erişimini kontrol edebileceğiniz ayar. [Auto]
    sekmesinde kalması, her IDE aygıt için uygun olan modun
    otomatik seçilmesi bakımından faydalı olacaktır.

    o Init Display First: Bu ayar ile, sisteme güç verdikten sonra
    hangi görüntü aygıtının ilk olarak kontrol edileceğini
    belirtir. AGP ekran kartı kullanıyorsanız [AGP], PCI ekran
    kartı kullanıyorsanız, [PCI Slot] ayarlarını seçmeniz mantıklı
    olacaktır.

    o IDE HDD Block Mode: Eğer IDE aygıtınız bu modu destekliyor
    ise, IDE aygıtlara erişimi hızlandırabilir.
    o OnBoard PCI Audio/Modem: Eğer anakartınızın üzerinde entegre
    edilmiş ses/modem entegresi var ise, bu ayar ile onları
    etkinleştirebilir / iptal edebilirsiniz.

    o Onboard FDC Controller: Disket Sürücü kontrolcüsünü
    iptal/etkin etmek için kullanılan ayardır. [Enabled] konumunda
    kalmalıdır.

    o Onboard Serial Port 1/2: Seri Portlarınız için IRQ değerini
    ve bellek adresini atamanız için bu ayar konmuştur. 1. seri
    portu için varsayılan ayar 3F8/IRQ4'dür. 2. seri portu için
    ise, 2F8/IRQ3'dür.

    o POWER ON Function: Bilgisayarınızı nasıl açacağınızı
    belirlemek için bu menü kullanılabilir. Örneğin klavye ile
    bilgisayarınızı açmak istediğinizde, klavyenin hangi tuşları
    ile bilgisayarınızı açmak istediğinizi buradan
    tanımlıyorsunuz. Mouse'dan ve klavyeden açma özellikleri USB
    Klavye ve Mouse ile işlemiyor. Bunun için PS/2 Mouse ve Klavye
    kullanmak gerekiyor. Ayrıca Klavyeden ve Mouse'dan
    bilgisayarınızı açabilmek için, bazı anakartlarda jumper
    oynaması yapmanız gerekebiliyor.

    o UART Mode Select: Infrared portu destekleyen anakartlarda
    bulunan bir özellik. Kızılötesi aygıtların gerektirdiği
    özelliklere göre, bu ayar [IrDA] veya [ASKIR] moduna
    getirilebilir. Infrared aygıt kullanılmayacak ise [Normal]
    moda getirilmesi tavsiye edilir.

    o UART2 Duplex Mode: UART Modu olarak IrDA veya ASKIR
    seçildiğinde bu ayar aktif olur. Bu şekilde full-duplex veya
    half-duplex transfer modunu seçebileceksiniz.

    o IR Transmittion delay: IR durumu olan Rx'den Tx moduna veya
    Tx'den Rx moduna geçiş için gecikmeyi açar/kapatır.

    o Onboard Parallel Port: Paralel portun çalışma adresini
    belirlemek için bu bölüm kullanılır. Varsayılan ayarı
    378H/IRQ7'dir.
     
  3. Özgür

    Özgür Administrator Site Yetkilisi

    o Parallel Port Mode: Paralel portun çalışma modunu belirler.
    "EPP" maksimum hızda çift yönlü çalışma hızıdır. "ECP",
    paralel portun iki yönde maksimum transfer hızından da hızlı
    çalışmasına izin verir. "ECP+EPP", normal hızda iki yönlü
    çalışmaya izin verir. SPP ise Standart Paralel Port anlamına
    geliyor. Eğer bağladığınız paralel aygıt, yüksek performans
    istiyor ise, aygıtın türüne göre, EPP veya ECP seçilmelidir.
    ECP Modu direkt bellek erişimine ihtiyaç duyduğundan, EPP modu
    seçildiğinde, sizden bir DMA adresi atanması istenecektir.
    BIOS'un önerdiği ayarda kalmasında bir sakınca yok. EPP modunu
    seçerseniz, EPP modu seçmeniz gerekecek. Eğer kullandığınız
    paralel aygıt, EPP modunu istiyor ise, hangi EPP modunda
    çalışacağını kullanım kılavuzunda belirtmiştir.

    o PWRON After PWR Fail: Bu ayar [Enabled] konumuna
    getirildiğinde, bilgisayarınız çalışırken elektrik giderse,
    elektrik geldiğinde bilgisayarı tekrar otomatik olarak açıyor.
    [Disabled] konumunda kalmasını tavsiye ediyoruz.

    POWER MANAGEMENT SETUP
    Güç tüketimini ve(ya) tasarrufu ayarlamanız için konulmuş bir
    menü. Bilgisayarınız açma olaylarını da buradan kontrol
    edebilirsiniz.

    o ACPI Function: Bu ayar ile, Gelişmiş Güç ve Konfigürasyon
    Yönetimini etkin/iptal edebilirsiniz. Bazı Anakartlarda
    desteklenen, STR (Suspend To RAM) gibi özelliklerin
    çalışabilmesi için, hem BIOS'dan ACPI fonksiyonunun
    etkinleştirilmesi hem de işletim sisteminin ACPSI desteğinin
    olması gerekiyor.
    o Power Management: Bu bölüm ile güç yönetim özelliklerini

    yönetiyorsunuz.[Max Saving] modunda, sisteminiz bir süre
    aktivitesiz kalırsa, güç koruma moduna geçiyor. [Min Saving]
    ayarı ise, yine güç koruma moduna geçiriyor ama, güç koruma
    moduna kadar gereken aktivitesiz kalma zamanı daha fazla.
    [User Define] modunda ise, güç koruma ayarlarını kendiniz
    seçiyorsunuz. Bu ayar normalde [User Define] modunda geliyor
    ve şu özellikleri ayarlayabiliyorsunuz: HDD Power Down - Doze
    Mode - Suspend Mode. Buradaki ayarlar ile, sistemin askıya
    alınması için gereken zaman aşımı miktarını
    belirleyebiliyorsunuz.

    o ACPI Suspend Type: Bu ayar ile, sisteminizi nasıl askıya
    alınacağınız belirliyorsunuz. Örneğin, anakartınız STR
    özelliğini destekliyor ise,STR özelliğini kullanabilmek için
    bu ayara STR moduna getirmeniz lazım. Fakat STR özelliğinin
    çalışabilmesi için, sisteminizde kullandığınız diğer
    aygıtların kendilerinin ve sürücülerinin bu modu desteklemesi
    lazım. Aksi takdirde sorunlar yaşayabilmeniz olası.

    o PM Control By APM: Yeni nesil Windows işletim sistemlerinde
    (9x & ME & Win2K) yapılarında olan APM(Advanced Power
    Management) özelliği bulunuyor. Eğer bu özelliği [Enabled]
    yaparsanız, güç yönetimi Windows tarafından yönetilir.

    o Video OFF Option: Ekran görüntüsünün ne zaman devreden
    çıkarılacağını belirler. "Suspend->Off" seçeneği, sistemi
    askıya alınca devreye sokar. "Always On" seçeneği, Windows'tan
    belirlediğiniz ürede aktivite olmazsa ekran görüntüsünün
    kapanmasını sağlar.

    o Video Off Method: Yukarıdaki Video Off yöntemini belirler.
    Ekran kartınız DPMS özelliğini destekliyorsa, BIOS görüntü
    kartını kontrol edebilir; bu durumda DPMS seçeneklerinden
    birisi seçilebilir. "Blank Screen" seçeneği, güç koruması veya
    Energy Star desteği olmayan monitörlerde sadece ekranı
    karartır. V/H SYNC+Blank seçeneği ekranı karartır, yatay ve
    dikey taramayı da kapatır.

    o MODEM Use IRQ: Eğer sisteminiz askıya alınmış vaziyetteyken,
    gelen çağrılar ile sisteminizi tekrar normal moduna geçmesini
    istiyorsanız, bu ayar ile hangi IRQ'nun kullanılacağını seçin.
    Varsayılan olarak seçilen IRQ numarası [3]'dür.

    o Soft-Off by PWRBTN: Bu ayar ile sisteminiz kapatırken, güç
    düğmesinin davranışını belirliyorsunuz. [Instant-Off] ayarı
    seçildiğinde, güç düğmesine dokunduğunuz anda PC kapanır.
    Fakat, [Delay 4 sec.] ayarı seçildiğinde ise, sistemi kapatmak
    için güç düğmesine 4 saniye basılı tutmanız gerekiyor. Yani
    yanlışlıkla güç düğmesine bassanız bile, sisteminiz kapanmaz.
    Düşünsenize, onlarca sayfalık doküman yazıyorsunuz ve güç
    düğmesine yanlışlıkla eliniz değiyor ve gidiyor güzelim
    yazdığınız şeyler.

    o Wake UP Events: Bilgisayarınız açılma veya askıdayken hangi
    durumlarda normal moda geçeceğini buradan belirliyorsunuz.
    Örneğin LPT&COM portunda bir aktivite olduğunda sistemin askı
    durumundan normal moda geçmesini sağlayabilirsiniz. Veya, Wake
    ON LAN, Wake On Modem Ring gibi, ek donanımlar ile
    sisteminizin açılması için gereken özellikleri buradan
    yönetebiliyorsunuz. Automatic Power Up seçeneği ile,
    belirlediğiniz saatlerde veya tarihlerde PC'nizi otomatik
    açılmasını ayarlayabilirsiniz.
    Bazı anakartlarda bulunan IRQ Activitiy Monitoring bölümü işe,
    kullanılan IRQ'ları toplu halde görebilirsiniz.

    PNP/PCI CONFIGURATION
    Tak Çalıştır desteği olan aygıtların ve PCI veriyolu ile
    ilgili ayarları bu bölümden yapıyoruz.

    o PNP OS Installed: Bu bölümde, kullandığımız işletim
    sisteminin PnP (Tak ve Çalıştır) destekli bir işletim sistemi
    kullanıp kullanmadığınız belirtmek içindir. Örneğin Win9x,
    Win2000 gibi işletim sistemi kullanıyorsanız, bu ayarı [Yes]
    konumuna getirin. PnP desteksiz işletim sistemi kullanırken
    ise [No] konumuna getirmeniz gerekiyor. Bu şekilde
    çakışmaların önüne geçebilmek mümkün.

    o Reset Configuration Data: Eğer bu ayarı [Enabled] yapıp,
    sistemi yeniden başlatırsanız, BIOS Setup'da bulunan PnP
    bilgileri bellekten temizleniyor. [Disabled] konumunda kalması
    daha mantıklı.

    o Resources Controlled By: Bu ayar [Auto] moduna getirilirse,
    sisteme taktığınız PnP aygıtlar için gereken DMA ve IRQ
    ayarları otomatik olarak atanır. Eğer PnP olmayan bir ISA kart
    taktığınızda otomatik olarak kaynak atanamıyor ise, bu ayarı
    [Manual] moduna getirip el ile ayarlamak gerekir.Bu ayarın
    [Auto] modunda kalması tavsiye edilir.

    o PCI/VGA Palette Snoop: Bazı MPEG kartları ve 3D
    hızlandırıcıları gibi standart olmayan Vga veya Add-On
    kartlar, renkleri bozuk gösterebilir. Eğer öyle bir sorun
    yaşanırsa, bu ayarın [Enabled] konumuna getirilmesi önerilir.
    Aksi takdirde bu ayar [Disabled] şeklinde kalmalıdır.

    o Assign IRQ for VGA: Bu ayar mutlaka [Enabled] konumuna
    getirilmelidir. 1997 yılında sonra üretilen tüm ekran
    kartları, doğru düzgün çalışabilmesi için IRQ'ya ihtiyaç
    duyarlar. Bu ayar ile VGA için IRQ atanıyor.

    o Assign IRQ for USB: Eğer USB aygıt kullanıyorsanız bu ayarı
    da [Enabled] konumuna getirmelisiniz.
    PC HEALTH STATUS/ HARDWARE MONITOR
    Bilgisayarınızda olan fanların dönüş hızı, işlemcinizi
    sıcaklığı, işlemci voltajı gibi PC'nizin durumunu
    gözetleyebiliyorsunuz.

    NOT: Markalara göre farklılık göstermekte olup, işlemci
    ayarlarını BIOS'dan yapılmasına izin veren anakartlarda bölüm
    ismi farklılık gösteriyor. Örneğin, Abit anakartlarda Softmenu
    II(I); IWill anakartlarda SmartCPU şeklinde özel bir menü
    atanmıştır. Yeni Asus anakartlarda işlemci hız/voltaj
    ayarlarını Advanced bölümünden yapıyorsunuz. Yani, sözün özü,
    anakartınıza göre bazı ayarlar farklılık gösterebilir.

    LOAD FAIL SAFE DEFAULTS
    Bu ayarlar, donanımlarınızın stabil çalışması için gereken
    minimal ayarları yüklüyor. Eğer sisteminizde bir sorun var
    ise, bu ayarları yüklemeyi deneyin. LOAD FAIL SAFE DEFAULTS'un
    üzerine gelip, Enter tuşuna basın.Y tuşuna basarsanız, güvenli
    ayarlar yüklenecektir. Ancak güvenli ayarlar optimum ayar
    değildir, sadece başa çıkılamayan sorunlarda teşhise yardımcı
    olması için kullanılır.

    LOAD OPTIMIZED DEFAULTS
    Optimum ayarları kurmak içindir. Ancak bu yapılırken genel bir
    PC dikkate alınır. Yüklendikten sonra disk, sürücü ayarları,
    bellek hızı ayarları (bellek modeli tam biliniyorsa) vs. kendi
    donanımınıza özgü ayarları yaparak performansı artırmanız
    mümkündür. Tabii Optimized Defaults üzerine donanımınıza uygun
    olmayan ayarları yaparsanız stabilite sorunları çıkabilir.
    Hangi değişiklikleri yaptığınızı unutursanız LOAD OPTIMIZED
    DEFAULTS'u tekrar yükleyerek baştan ayar yapabilirsiniz.

    SET SUPERVISOR

    & USER PASSWORD
    Şifre koymak için bu menüler kullanılabilir. Supervisor
    şifresi koyarsanız, başkaları BIOS'a girip her ayar
    değiştiremezler. User Password ise, sisteme şifre koyuyor. Bu
    şifreleri iptal etmek için, yine bu bölümlere gelip Enter
    tuşunu basıp şifre istediğinde, şifre kutusunu boş bırakıp
    Enter tuşuna basmanız yeterlidir.

    SAVE AND EXIT SETUP
    Ayarları kayıt edip çıkmak için burayı kullanın.
    EXIT WHITOUT SAVING
    Değiştirdiğiniz ayarları kayıt etmeden çıkmak için kullanın.
     

Bu Sayfayı Paylaş