1. IBAN (ULUSLARARASI BANKA HESAP NUMARASI - INTERNATİONAL BANK ACCOUNT NUMBER) NEDİR? IBAN, bankalardaki mevcut müşteri hesaplarının yerine kullanılacak olan ve para transferlerinin hızlı, hatasız ve az maliyetle gerçekleştirilmesi amacıyla belirli bir standarda göre oluşturulan uluslararası banka hesap numarasıdır. IBAN'a ilişkin söz konusu standarda göre, ülke genelinde standart uzunlukta ve yapıda bir banka müşteri hesap numarası oluşturulması gerekmektedir. Her ülkenin IBAN numarası uzunluğu farklı ancak en fazla 34 karakterden oluşmaktadır. Bugün Avrupa Birliği ülkelerinin yanı sıra bir çok ülkede de IBAN kullanılmaktadır. 2. IBAN'IN AMACI NEDİR? IBAN'ın amacı, bankalardaki her bir müşteri hesap numarasını uluslararası ölçekte tanımlamak suretiyle, para transferlerinin hatasız ve hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktır. 3. IBAN'IN YARARI NEDİR? IBAN kullanılmadığında, hesap numaralarında belli bir standart olmadığı için numaranın doğruluğundan emin olunamamaktadır. Hatalı yazılan hesap numarası sonucunda para transferi işleminin gerçekleşmemesi veya yanlış hesaba gönderilmesi durumunda hatayı düzeltmek zaman almakta ve ek maliyetlerin oluşmasına neden olmaktadır. Ancak, IBAN ile hesap numaraları belli bir standarda göre düzenlendiğinden ve bankalarca matematiksel olarak kontrol edilmesi zorunlu olduğundan para transferlerindeki söz konusu hatalar en aza indirilmektedir. 4.TÜRKİYE'DE IBAN KULLANIMI KONUSUNDA BİR DÜZENLEME MEVCUT MUDUR? 2008/6 Sayılı Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tebliği 10.10.2008 tarih, 27020 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Söz konusu Tebliğe, Bankamız internet sitesindeki (TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI-CENTRAL BANK OF THE REPUBLIC OF TURKEY) Banka Hakkında/Mevzuat/Bankacılık/Karar,Tebliğ ve Genelgeler/Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Tebliğ bölümünden ulaşılması mümkün bulunmaktadır. 5. TÜRKİYE'DE IBAN'IN YAPISI Türkiye'de bankalar tarafından müşterilere verilecek IBAN, yalnızca bir hesabı işaret eder ve 26 sayısal/alfabetik karakterden oluşur. IBAN Türkiye formatı ayrıca ülkelerin IBAN formatlarını tescile yetkili kuruluş olan SWIFT'in internet sitesinde de (SWIFT - Home) yer Ülke Kodu, 2 büyük harften oluşur, Türkiye için TR kullanılır. Kontrol Basamakları, 2 basamaklı rakamdan oluşur ve IBAN'ın doğrulanması işleminde kullanılır. Banka Kodu, 5 basamaklı rakamdan oluşur. 5 basamaktan oluşmayan banka kodları sağa dayalı yazılır ve başına sıfır eklenerek 5 basamaklı hale getirilir. Rezerv Alan, tek basamaklı rakamdan oluşur. Değiştirilinceye kadar 0 kullanılır. Hesap Numarası, 16 basamaklı büyük harf ve/veya rakamdan oluşur. 6. IBAN'A GEÇİŞ SÜRECİ NASILDIR? Uluslararası Banka Hesap Numarası Hakkında Tebliğ ile IBAN kullanımında kademeli bir geçiş süreci planlanmıştır. Buna göre; • 10.10.2008 tarihinden itibaren; o Bankalar müşterileri için IBAN üretmek ve hesap sahiplerine bildirmek zorundadırlar. • 01.01.2009 tarihinden itibaren; o Bankaların mevcut uygulamalarında müşterileri için düzenledikleri ve üzerinde hesap numarası bulunan tüm belgelerde IBAN'ı göstermeleri gerekmektedir. o Müşterilerin Avrupa Ekonomik Alanında yer alan ülkelerdeki herhangi bir hesaba yapacakları para transferlerinde alıcıya ait IBAN'ı bankalarına bildirmeleri gerekmektedir. o Bankaların ise söz konusu IBAN'ı doğrulaması ve kullanması zorunludur. • 01.01.2010 tarihinden itibaren; o Bankaların yurt içi ve yurt dışından gelen ve alıcı hesap numarası IBAN olarak belirtilen para transferlerinde IBAN'ı doğrulaması, giden transferlerde ise göndericiye ve alıcıya ait IBAN'ı kullanmaları gerekmektedir. o Müşteriler yurtiçinde yapacakları para transferlerinde alıcıya ait IBAN'ı bildirecek, bankalar ise söz konusu IBAN'ı doğrulayacak ve kullanacaklardır. 7. HER BANKA MÜŞTERİSİNİN IBAN'I VAR MIDIR? Evet, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nca hazırlanan IBAN Tebliği gereğince Türkiye'deki tüm bankalar müşterilerinin para hareketine konu olan mevcut hesapları için IBAN üretmiş durumdadırlar. 8. IBAN'IMI NASIL ÖĞRENEBİLİRİM? Müşteriler, mevcut hesap numaraları yerine kullanılacak olan ve kendi bankasınca üretilmiş olan IBAN'ı hesaplarının bulunduğu banka şubesinden veya bankaların internet sitelerinden temin edebilirler. 9. IBAN'IMI ŞİMDİDEN ÖĞRENİP KULLANABİLİR MİYİM? Evet. Mevcut hesap numaraları yerine IBAN şimdiden kullanılabilir. 10. IBAN NASIL KULLANILACAKTIR? 1. Her banka, müşterisinin para transferine konu hesabı için IBAN'ı üretmiş durumdadır ve müşterisine bildirir. 2. Parayı alacak olan kişi (ALICI) kendi hesap numarasına ait IBAN'ı parayı gönderecek olan kişiye (GÖNDERİCİ) bildirir. 3. Gönderici, alıcının IBAN'ını kendi bankasına bildirir ve para transfer emrini verir. 4.Göndericinin bankası bu IBAN'ı doğrular ve alıcının IBAN'ına para transferini gerçekleştirir. 11. AVRUPA ÜLKELERİNDE IBAN YAPISI NASILDIR? Bazı Avrupa ülkelerindeki IBAN yapısı aşağıda gösterilmektedir. Ülke Uzunluk IBAN Yapısı Almanya 22 DE89 3704 0044 0532 0130 00 Fransa 27 FR14 20041 01005 0500013M026 06 Belçika 16 BE68 5390 0754 7034 İngiltere 22 GB29 NWBK 6016 1331 9268 19 Avusturya 20 AT61 1904 3002 3457 3201 Hollanda 18 NL91 ABNA 0417 1643 00 Bulgaristan 22 BG80 BNBG 9661 1020 3456 78 Romanya 24 RO49 AAAA 1B31 0075 9384 0000 12. BANKALAR NE YAPACAK? Türkiye'de faaliyet gösteren bankalar, müşterilerinin para transferine konu her bir hesabı için ayrı IBAN üretecek ve hesap sahiplerine bildirecektir. Ayrıca IBAN kullanımını sağlayacak teknik altyapıyı hazırlayacaklardır. 13. BANKA MÜŞTERİLERİ NE YAPACAK? Para transferine konu hesabı olan her müşteri IBAN'ını almak için hesabının bulunduğu bankaya başvuracaktır. IBAN'ını alan müşteri kendisine yapılacak para transferlerinde kullanılmak üzere hesap numarası olarak IBAN'ını göndericiye bildirecektir. Para transferi yapacak olan müşteriler, transferi gerçekleştirmeden önce alıcının IBAN'ını bankalarına bildireceklerdir. Alıcının IBAN'ının bilinmediği durumlarda ise bankalarına işlem bazında yazılı beyan vermek suretiyle transferi gerçekleştirebileceklerdir. 14. IBAN DOĞRULAMASI NEDİR? IBAN doğrulaması, IBAN'ın ISO 13616 no.lu standarda göre uygun formatta oluşturulup oluşturulmadığını kontrol eden bir uygulamadır. Bir başka ülkeye ya da bankaya para transferi yapmak isteyen bir müşteri, alıcının IBAN'ını gönderici bankaya verdiğinde, transfer yapılmadan önce alıcının IBAN'ı gönderici banka tarafından kontrol edilir. IBAN yanlış ise para karşı bankaya gönderilmez ve yanlış işlem engellenir. Para transferinden önce yapılan IBAN doğrulaması sadece geçerli bir IBAN kullanıldığını göstermekte, kişi ile hesap numarasını eşleştirmemektedir. 15. YURT DIŞINDAKİ HANGİ ÜLKELERE PARA GÖNDERİRKEN IBAN KULLANMAK ZORUNDAYIM? 01.01.2009'dan itibaren Avrupa Ekonomik Alanı'nda yer alan Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç'e para gönderirken IBAN kullanmak zorunludur. 16. YABANCI PARA (DÖVİZ) GÖNDERMEK İSTEDİĞİMDE DE IBAN KULLANMALI MIYIM? Türk Lirası veya yabancı para tüm hesaplara yapılacak transferlerde IBAN kullanılması gerekmektedir. 17. BANKANIN BİR ŞUBESİNDEN DİĞER ŞUBESİNE PARA GÖNDERİRKEN IBAN KULLANMAK ZORUNDA MIYIM? 01.01.2010 tarihinden itibaren IBAN'sız yurt içi ve yurt dışına para transferi yapılamayacağından, eski hesap numaralarının tamamı IBAN'a dönüşecek, dolayısıyla bankanın bir şubesinden diğer şubesine para transferi yapılırken IBAN kullanmak gerekecektir. 18. KREDİ KARTI ÖDEMELERİMİ YAPARKEN IBAN KULLANMALI MIYIM? Kredi kartı hesaplarına IBAN verilmediğinden, kredi kartı numarasına yapılan transferlerde IBAN kullanılmamaktadır. 19. YATIRIM HESAPLARINA IBAN VERİLMESİ ZORUNLU MUDUR? Yatırım hesabı para hareketine konu ise bu hesap için IBAN üretmek gerekmektedir. 20. ELEKTRONİK FON TRANSFERİ (EFT) İLE HAVALE YAPARKEN (PARA GÖNDERİRKEN) IBAN KULLANMALI MIYIM? Hesaba (alıcının hesap numarasının bulunduğu durumda) para göndermek istendiğinde alıcının IBAN'ı kullanılmalıdır. 21. İSME HAVALEDE IBAN GEREKLİ MİDİR? İsme (alıcının hesap numarasının bulunmadığı durumda) para göndermek istendiğinde herhangi bir hesap numarasına ihtiyaç duyulmadığından IBAN kullanılmayacaktır. 22. PARA GÖNDERMEK İSTEDİĞİM KİŞİNİN IBAN'INI ÖĞRENEMİYORSAM NE YAPMALIYIM? Para transferi yapmak istediğiniz kişinin IBAN'ını öğrenemiyorsanız, transferi gerçekleştirmeden önce alıcının IBAN'ını bilmediğinize ilişkin yazılı beyan vermeniz gerekmektedir.
