Kara Cisim Işıması - Kara Cisim Işınımı Nedir ?

'Fizik' forumunda sha. tarafından 28 Nis 2012 tarihinde açılan konu

  1. sha.

    sha. ..daha çirkin, daha huysuz

    Kara cisim ışıması, herhangi bir cismin, ısısına bağlı olarak salınan elektromanyetik ışımadır. Elektromanyetik ışınım, oluşma tarzına göre iki gruba ayrılır. Isıl (termal) ışınım ve ısıl olmayan ışınım. Isıl ışınıma, kara cisim ışıması da denilmektedir.

    Evrendeki her cisim ya da parçacık, enerjisine ya da diğer deyişle ısısına bağlı olarak belirli frekansta elektromanyetik ışınım salar. Önceleri cismin ya da parçacığın ısısına bağlı olarak salınan elektromanyetik ışınımın frekansının sıfırdan -kuramsal olarak- sonsuza kadar olabileceği düşünülüyordu. Fakat deney sonuçları böyle değildi ve bu duruma "mor ötesi katastrofu" denildi. Planck Kanunu ile bu sorun çözüldü ve Planck'ın burada yaptığı "enerjinin kuantum durumunun değişmesiyle salındığı" önermesi, kuantum fiziğinin temelini attı.

    Oda sıcaklığındaki cisimler esas olarak kızılötesi (enfra ruj) elektoromanyetik ışınım yaparlar, dolayısıyla insan gözü tarafından algılanamaz. Daha yüksek ısılarda ise insan gözünün algılayacağı frekanslarda ışınım yaparlar.

    Örnek vermek gerekirse; bir metal teli ısıtmaya başladığımızda ilk olarak cismin ısındığını daha sonra yavaş yavaş kırmızı bir renk aldığını, ısıya maruz kalma süresi devam ettikçe de maviye doğru renginin değiştiğini görmemiz mümkündür.Bu cismin ısınmaya maruz kaldığında rengini değiştirdiğine ve sonuç olarak da cisimlerin ısındıkça renklerinde değişmeler olduğunu yani renklerin belirli ısılara sahip olduğunu görmüş oluruz. Cisimlerin renklerindeki bu değişim Kelvin ölçü birimiyle ölçülür. 19. yy'da Lord William Kelvin tarafından icat edilmiş ve geliştirilmiştir.

    Isıl ışıma, cismin sahip olduğu ısıya 273°C eklenerek bulunur. 0°C, 273°K'e eşittir (0°C = 273°K). Siyah rengin oda sıcaklığında sıfır ışık yansıttığı kabul edilir. Isıtılmaya başlandığında düşük sıcaklıklardan itibaren kırmızı, yüksek sıcaklıklarda ise turuncu, sarı ve mavi tonları gözlemlenir.


    Eğer bir cisim üzerine düşen tüm ışınları soğurursa bu tür cisimlere siyah cisim adı verilir. Bununla beraber bir siyah cisim bu şekilde absorbe ettiği ışımayı dışarıya vermek zorundadır. Siyah cismin yaydığı ışıma çeşitli dalga boylarının bir karşımı şeklinde kesiksizdir. Fakat her sıcaklıkta ışımanın şiddetinin belli bir dalga boyu için maksimum bir değere ulaşır. Düşük sıcaklıklarda maksimum ışımanın yapıldığı dalga boyu, uzun dalga boylarına karşı gelirken cismin sıcaklığının arttırılması ile birlikte cisim tarafıdan yapılan maksimum ışımanın yapıldığı dalga boyuda daha kısa dalga boylarına doğru kayar. Siyah cisim görünür bölgede ışıma yaptığında kırmızı ışıma yaparken, sıcaklığı arttıkça turuncu, sarı ve maviye doğru değişen ışıma yapar.Işımanın şiddetinin ışımanın dalgaboyuna bağlı olması dalga kuramına göre açıklanamaz. Çünkü dalga kuramına göre ışımanın şiddeti genliğinin karesi ile orantılıdır. Aşağıdaki şekilde; sıcaklığın artışı ile ışıma şiddetinin dalga boyuna karşı nasıl değiştiği gösterilmiştir.


    [​IMG]


    Planck Kuantum Kuramı

    Siyah cisim ışımasında gözlenen bu olayı açıklayabilmek için 1900 yılında M. Planck kuantum kuramını önermiştir. Planck, ışıma enerjisinin ancak belli büyüklüklerde soğrulup yayımlanabileceğini yani kuantumlar halinde alınıp verileceği ileri sürülmüştür. Her kuantum enerjisi, ışımanın frekansı h ile orantılıdır.


    E=h.f

    burada h Planck sabiti olup değeri 6.62x10-34 Js dir. Işımanın frekansı arttıkça kuantumun enerjisi ve kuantumlardan oluşmuş enerji akımı olarak tanımlayabileceğimiz ışımanın enerjiside artar. Bu nedenle; siyah cisim ışımasında sıcaklık yükseldikçe yayımlanan ışıma gittikçe daha kısa dalga boylarına doğru kayar.
     

Bu Sayfayı Paylaş