Kumaş boyama ,Kumaş boyama hakkında, Kumaş boyama

'Hobiler' forumunda sha. tarafından 6 Oca 2010 tarihinde açılan konu

Konu etiketleri:
  1. sha.

    sha. ..daha çirkin, daha huysuz





    KUMAŞ BOYAMA NEDİR ?


    Kumaş boyama sanatı, her türlü desenin, figürün fırça ve boya yardımı ile kumaş üzerine aktarılması işlemidir. Kumaş boyama işlemi boyayı tutabilecek, naylon karışımı fazla olmayan her tür kumaşa uygulanabilir.

    Kumaşı çeşitli yöntemlerle renklendirme veya üzerinde çeşitli desenler oluşturma yüzyıllar öncesinden gelen bir gelenektir. Bitkisel boyalarla renklendirme şeklinde başlayan, daha sonraları kumaş üzerine işlemelerle devam eden kumaşa farklılık kazandırma çabası, günümüzde teknolojinin de gelişmesiyle farklı bir boyut kazanmıştır. Artık desenlemeler ve renklendirmeler makineler tarafından yapılmaktadır. Bu gelişimle birlikte elde yapılan işlemeler ayrı bir değer kazanmış, bir sanat halini almıştır.

    Kimya sanayinin gelişmesiyle kumaşa tatbik edildiğinde kumaşa nüfuz eden, kumaştan çıkmayan boyaların üretimine başlanmıştır. Günümüzde uygulanan kumaş boyama sanatının başlangıcı da bu boyalara dayanır. Yağlı boya tuvallerine uygulanan tonlamalar, resme boyut kazandırma işlemleri artık her türlü kumaşa uygulanabilir hale gelmiştir. Bunun yanı sıra nakış, tezhip, çini gibi sanat dallarına ait desenlerde kumaşa aktarılabilir.

    Genellikle çeyizlik eşyaları, örtüleri süslemede kullanılan kumaş boyama, günlük hayatta kullanılan perdelere, abajurlara, elbiselere, çanta ve ayakkabı gibi malzemesi kumaş olan her türlü objeye uygulanabilmektedir. Nakışın zahmetli oluşunun yanında yapımı hem daha kolay, hem daha zevkli olan kumaş boyama uygulandığı zeminlere ayrı bir özellik kazandırmaktadır.

    TARİHÇESİ

    HER DÖNEMDE RENKLİ KUMAŞLAR...


    Eski çağlardan bu yana bilinen türlü boyama teknikleri vardır. İlk çağda Anadolu ve Mısır uygarlıklarında çeşitli boyaların kullanılarak kumaşların renklendirildiği, Orta Çağ’da ise Batı Avrupa ülkelerinde kullanıldığı bilinmektedir. İnsanların tanıdığı ve ilk kez Uzak Doğu ülkelerinde kullanılan boyaysa çivittir. Sonraki dönemlerde özellikle yünlü pamuklu dokumaların boyanmasında önemli gelişmeler görülmüş fakat 18. yüzyıla kadar boyacılıkta kullanılan teknikler, yüzyılımızın başında yeni tekniklerin bulunmasıyla değerini yitirmiştir. Fransız kimyacı Chevreul, kumaş üzerine uygulanabilen 14420 renk türü bularak bu alanda önemli bir gelişme sağlamıştır.

    Osmanlı döneminde ise çeşitli figür ve desenlerin yakın zamanda el işi kumaş boyamacılığında yer almasına rağmen 16., 17., ve 18. yy.’a ait mevcut örneklerden anlaşıldığına göre bu sanatın Osmanlı kültürünün önemli bir parçası olduğu da görülmektedir.

    Batıdaki adı “ block printing” olan “ kalıp baskı sanatı” Anadolu’da yazmacılık olarak adlandırılmıştır. Yazmacılık sanatında 3 ana yöntem uygulanmıştır. Bu alandaki uygulamalara önce kalemle başlanmış, daha sonra kalıpla baskıya geçilmiştir. Bu yöntemlerden kalem; kumaşın doğrudan fırçayla desenlenmesi, kalıp; uygulanacak desenin tahta üzerine oyulduğu bir kalıpla desenlenmesi ve kalıp – kalem; hem fırça, hem kalıbın birlikte kullanılarak desenlenmesi işlemidir.

    Kalemle desenlenen yazmalar, kağıt üzerine çizilen desenlerin ayaklı çerçeveler üzerine gerilen kumaşa aktarılmasıyla üretilmiştir.Yazmacılıkta adı geçen kalem, yazma ustasının yazı yazıyormuşçasına büyük bir ustalıkla kullandığı fırçasının adıdır. Sadece fırçanın kullanımı ile önce konturların, daha sonrada renk alanlarının resim yaparcasına boyanmasıyla renklendirilmişlerdir. Bu tür yazmalar “el yazmaları “ olarak da bilinir. Kalıpla desenlenen yazmalar, hem siyah kontur kısımlar hem de diğer renk alanları uygun kalıplar vasıtasıyla kumaşa geçirilerek yapılmıştır. Kalıp – kalemle desenlenen yazmalar ise kontur kısımları kumaşa tahta bir kalıpla basıldıktan sonra renkli kısımlar fırça ile boyanmıştır.

    Yazmacılıkta simgesel anlamlarla yüklü renkler için doğal boyalar kullanılmıştır. Çeşitli bitki ve böceklerden elde edilen kırmızılarla, sarılarla kumaş üzerindeki desenler renklendirilmiştir. 1800’lü yılların ortalarına doğru ilk sentetik boyaların bulunması daha sonra da kimyasal boya sanayinin hızla gelişmesi ile yazmacılıkta doğal boyalar büyük ölçüde ortadan kalkmış, sonrasında sanayi devrimi ile el işçiliği ortadan kalkmaya yüz tutmuştur.

    Eski çağlarda dokunarak elde edilen kumaşlar doğada bulunan bitkilerle boyanmış, kullanılan kumaşlara bu şekilde çeşitlilik kazandırılmıştır. Bugün ise çay, soğan kabuğu, saman, ayva yaprağı, ceviz yaprağı, ıhlamur çiçeği, çam kabuğu gibi doğal malzemelerle bu tür kumaş boyamacılığı devam etse de uygulamanın güçlüğünden, malzemelerin zor elde edilmesinden kaynaklanan sebeplerle eski rağbeti görememektedir.

    İlk çağlardan beri boya olarak kullanılan maddeleri şu şekilde gruplandırabiliriz:
    Doğal boyalar, kına, safran, çivit, kırmız böceği gibi hayvan ve bitkilerden elde edilen boyalardır. Madensel boyalar, kurşun, çinko, antimon, kadmiyum, krom, kobalt, titan ve boryum bileşikleridir. Sentetik boyalarsa, kimyasal maddelerin bileşimiyle elde edilen boyalardır. Şu an kumaş boyamada hobi ve süsleme amaçlı kullanılan sentetik boyaların üretimi 1980’li yılların sonlarında başlamıştır. Renk bakımından oldukça zengin olan bu boyalar bugün hem çok kaliteli, hem de kullanımı kolay şekilde üretilmektedir.

    Günümüze gelindiğinde ise desenlerin geleneksel yöntemlerle ve doğal boyalarla renklendirilmesi, artık fırça ve boyalarla özgün desenlerin uygulandığı bir sanat olan kumaş boyamaya dönüşmüştür. Asıl olan, değişmeyen tek kriter desenlerin özgünlüğü olmuştur. Stilize edilmiş lale, karanfil, kiraz, nar ağacı gibi motiflerin yanında zaman zaman geyik, at, horoz, serçe, tavus kuşu gibi geleneksel türk motifleri de uygulanan figürlerdendir.

    El sanatlarımızdan nakışa ait desenler artık boyama ile kumaşa yansıtılmaktadır. Bu yöntem hem pratiktir, hem de desenler bu şekilde görsel açıdan kendilerini daha fazla ön plana çıkarmaktadır.
     
  2. sha.

    sha. ..daha çirkin, daha huysuz

    TEKNİKLERİ

    Kumaş boyama teknikleri aşamalar halindedir, elin yatkınlaşmasını sağlamak amacıyla öğrenilen tekniklerin belli bir öncelik sırası vardır. Ve bu sıra takip edilmelidir.


    Kontur Tekniği: Kumaşa aktarılan desendeki tüm çizgi ve damarların fırçayla, taşırmadan ve kalemle çizercesine düzgün bir şekilde boyanması işlemidir. Kontur tekniği desen ne şekilde olursa olsun uygulanması gereken ilk tekniktir.


    Düz Boyama: Desenin üzerinde herhangi bir tonlama veya gölgelendirme işlemi yapılmaksızın alanın aynı renkle boyanması işlemidir. Aplike, çini işi gibi desenlemelerde alanlar bu şekilde boyanır.


    Tonlayarak Boyama: Boyanacak alanda, aynı renk tonlarının birbirine kaynaştırılarak uygulanması işlemidir. Bunun en kolay yöntemi ise önce zemine beyaz boyayla astarlama yapılması ve boya kurumadan rengin astar üzerine sürülerek tonlamanın kumaş üzerinde gerçekleştirilmesidir. Tonlamada amaç desene gölge ve ışık vererek boyamaya boyut kazandırmaktır.


    KULLANILAN MALZEMELER

    Kumaş boyamada kullanılan başlıca malzemeler kumaş, kumaş boyaları, fırça, parşömen kağıdı, palet, kasnak ve su kabıdır.

    Kumaş: Boyamada kullanılacak kumaş her tür kumaş olabilir, fakat boyanın kalıcı olması isteniyorsa seçilen kumaşın naylon oranının az olması ve emici bir kumaş olmasına dikkat edilmelidir. Boyamaya başlamadan önce kumaş yıkanmalıdır.

    Kumaş boyaları: Genel olarak kumaş boyaları adıyla geçen malzemeler çok çeşitlidir ve aralarında kumaşa uygulanan farklı karışımlar da bulunmaktadır. Boyaların tümü su bazlı kimyasal karışımlardır.
    Öncelikle renklendirme amaçlı boyalara değinmek gerekir. Bu boyalar fırçayla kumaşa tatbik edilen, düz renk boyalardır. Kendi aralarında renk karışımları yapılarak farklı renk tonları elde edilebilir. Metalik ve opak boya olarak iki çeşidi vardır.Genel olarak her boyama uygulamasında kullanılır.

    Yaldızlı boyalar, kenar konturlarda ve Maraş işi uygulamasında kullanılan boyalardır. Altın, gümüş, bakır rengi yaldızlı boyaların yanı sıra diğer renklerde de yoğun parlaklık veren yaldızlı boya çeşitleri de bulunur.
    Kabartma boyası, kumaşa uygulandığı alanda kabarma sağlayan bir tür karışımdır. Fırçayla kumaşa sürülen bu boya, kuruduktan sonra tersinden ütülendiğinde kabarır.

    Kleber adı verilen diğer bir karışımsa, oyma yapılacak ürünlerde kullanılır. Bir tür tutkaldır. Kesilen kumaş kenarlarının dağılmasını engeller. Oyulacak alanların kenarına kumaşın tersinden fırçayla sürülür.
    Boyutlu boyalar ise, ince uçlu tüplerdedir ve bu ince uçlardan sıkılarak kumaş üzerine kontur çekmede kullanılır. Bu boyaların, yaldızlı ve düz, her rengi mevcuttur.

    Boyamanın kalıcı olması için, kullanılacak boyaların kaliteli olmasına dikkat edilmelidir.

    Fırça: Kumaş boyamada kullanılan fırçalar diğer boyama türlerinde kullanılan fırçalardan farklıdır. Mili metrik ölçüleri vardır. Bu fırçalar inceden kalına doğru 0, 00, 000, 1, 2 ve 3 olarak numaralandırılmışlardır. Desende boyanacak alan genişse veya çekilecek kontur kalınsa, kalın uçlu bir fırça, dar bir alan boyanacaksa veya ince kontur çekilecekse ince uçlu bir fırça seçilmelidir. Fırçaların uzun ömürlü olması için her kullanımdan sonra su kabında yıkanması ve kurulanması gerekir.

    Parşömen kağıdı: Dayanıklı ve hafif saydam olan bu kağıt, kumaş boyamaya başlarken kullanılacak ilk malzemelerden biridir. Uygulanacak desen, önce örnek üzerinden parşömen kağıdına kurşun kalemle çizerek kopyalanır daha sonra kumaşa aktarılır.

    Palet: Kullanılan boyalarda farklı renkler elde etmek için boyaların üzerinde fırça ile karıştırıldığı levhanın adıdır.

    Kasnak: Kasnak, kumaşın içine yerleştirildiği, kumaşı gergin ve sabit tutan âletin adıdır. Genelde ipek, tafta veya saten gibi kumaşların boyama esnasında kaymasını engellemek için kullanılır.

    Su kabı: Su kabı, içindeki suyla fırçayı her kullanımdan sonra yıkamak için kullanılır.

    RENKLER VE UYUMLARI

    RENK SEÇİMİ VE UYUMU
    Renk uyumu desenin ön plana çıkması açısından çok önemlidir. Bu yüzden birbiriyle uyumlu renkler seçilmelidir. Bunun yanında renkleri aynı oranda kullanmak ürüne monoton bir hava verecektir. Birbirine uyumlu farklı renkleri farklı oranlarda kullanmak desene canlılık katacaktır. Açık ve koyu renkleri birarada kullanarak bunu sağlayabiliriz. Alanlı çalışmalarda desenin içi genellikle açık renklerin hakim olacağı şekilde doldurulmalıdır.


    RENKLER NASIL ELDE EDİLİR?

    Kırmızı + Sarı = Turuncu

    İki kat kırmızı + Mavi = Mor

    Kırmızı + 2 Kat Mavi = Eflatun

    Kırmızı + Mavi + Siyah = Bordo

    Sarı + Siyah = Sütlü Kahverengi

    Mavi + Yeşil = Cam Göbeği

    Kırmızı + Sarı + Beyaz = Yavruağzı

    Mavi + Siyah = Lacivert

    Sarı + Yeşil = Açık Yeşil

    Yeşil + Kırmızı = Kına Yeşili

    Mavi + Beyaz + Siyah = Duman rengi
     

Bu Sayfayı Paylaş