Muhsin Ertuğrul tiyatro yöneticisi, sinema ve sahne oyuncusudur. (İstanbul 1892-İzmir 1979) Soyadı yasasından önce adı Ertuğrul Muhsin idi. Soyadı yasasından sonra adı ile soyadının yerini değiştirdi. 1909′da, Burhaneddin Kumpanyasında oyunculuğa başladı. 1911 ve 1913′te tiyatro öğrenmek için Parise gitti. Dönüşünde İstanbulda kendi adına oyunlar sahneledi, Darülbedayinin hazırlık dönemine katıldı. 1917-1921 arasında üç kez kaldığı Berlinde, daha çok sinemayla ilgilendi, oyunculuk, yapımcılık, yönetmenlik yaptı. Türkiyenin ilk yapımevi olan Kemal Film adına, 1922-1924 arasında altı filmi yönetti. Ardından Şehzadebaşı Ferah Tiyatrosunda dünya edebiyatının yirmi kadar seçkin oyununu sahneledi. 1923′te, SSCBye giderek dört yıl kaldı. Tiyatro incelemeleri yaparken geçimini sağlamak için sinemayla uğraştı, iki sessiz film yönetti: Tamilla (1927), Spartaküs (1927). 1927′de, İstanbula döndüğünde belediye tiyatrosu Darülbedayinin yöneticliğine atandı. 1947′ye kadar süren bu dönem, Türk Tiyatrosunun aşama yılları oldu. Yakından incelediği Batı tiyatrosunu, oyunculuk üslubunu, sahne işleyişini, gerçekçilik eğilimlerini ve disiplin anlayışım İstanbul Şehir Tiyatrosunda uygulamaya koyuldu. Geleceğin seyircisini yetiştirmek amacıyla 1935′te ilk çocuk tiyatrosunu kurdu. Ankara ve İstanbula birçok tiyatro salonu kazandırarak halk kitlesine kültür hizmeti götürdü. Belli başlı Anadolu kentlerinde devlet tiyatrosunun şubelerini açtırdı. O dönemde Türkiyenin tek sinema yönetmeni olarak çalışmalarını sürdürdü. Yönettiği 20 kadar filmin kimisinde oyunculuk da yaptı. İlk renkli Türk filmi olan Halıcı Kızın (1953) başarısızlığı üzerine sinemadan kesinlikle uzaklaştı. Bir bankanın parasal desteğiyle kurduğu, Batılı anlamdaki ilk özel tiyatro olan Küçük Sahnenin başında üç yıl (1951-1954) kaldı. 1948-1951 ve 1954-1958 arasında Ankara Devlet Tiyatrosu genel müdürlüğünü yaptı. Kendi adıyla ve takma adlarla (Servet Moray, Nabi Zeki) birçok oyun çevirdi, güncel basında tiyatro konulu yüzlerce yazısı yayımlandı. 1941′de kurduğu Perde ve Sahne dergisiyle büyük bir boşluğu doldurdu. Yazılarından bir seçme, kitap olarak basıldı: İnsan ve Tiyatro Üzerine Gördüklerim (1975). 1979′da Ege Üniversitesince fahri doktor sanı verildi. Ölümünden sonra, Şehir Tiyatroları Harbiye Bölümüne Muhsin Ertuğrul tiyatrosu adı verildi. Anılarını derlediği Benden Sonra Tufan Olmasın adlı kitap özel bir kuruluşun kültür yayınlarınca bastırıldı (1989). Başlıca filmleri: Boğazçi Esrarı / Nur Baba (1922); Ateşten Gömlek (1923), Sözde Kızlar (1924); Ankara Postası (1928); İstanbul Sokaklarında (1931); Bir Millet Uyanıyor (1932); Cici Berber (1933); Leblebici Horhor (1934); Aysel (1934); Aynaroz Kadısı (1938); Bir Kavuk Devrildi (1939); Şehvet-Kurbanı (1940); Kahveci Güzeli (1941); Yayla Kartalı (1945). Bir Millet Uyanıyor, Muhsin Ertuğrulun en iyi filmlerinden biridir. Tiyatro havasından sıyrılmış gerçekçi sahne düzenlemeleri, sinematografik değerler taşıyan sanatsal kurgulama, görüntü yönetmeni Cezmi Ar ile Ertuğrulun Kurtuluş Savaşına çektikleri gerçek Mustafa Kemal, İsmet ve Kazım Karabekir Paşa bölümlerinin filmin akışı içinde ustaca kullanılışı, filme değer kazandırmaktadır. Oyuncu olarak rol aldığı filmler Beranien Düşesi - 1918 / Berlin Istırap / Samson - 1922 Boğaziçi Esrarı : Nur Baba / The Bosphorus Mystery - 1922 Ateşten Gömlek 1923 Kız Kulesinde Bir Facia - 1923 Ankara Postası 1928 Şehvet Kurbanı - 1940 Kıskanç - 1943 Yönetmenliğini yaptığı filmler Kara Lale Bayramı - 1918 Şeytana Tapanlar - 1918 Samsun - 1919 İstanbul'da Bir Facia-i Aşk - 1922 İstanbul'da Izdırap - 1922 Kahveci Güzeli - 1941 Yapımcılığını üstlendiği filmler Samsun - 1919 Otoritem boş - 1919 Aysel Bataklı Damın Kızı 1934 Senaryo ve yönetmenliğini yaptığı filmler Boğaziçi Esrarı - 1922 İstanbul'da Bir Facia-i Aşk - 1922 Kızkulesi Faciasi - 1923 Ateşten Gömlek - 1923 Leblebici Horhor - 1923 Sözde Kızlar - 1924 Ankara Postacım Benim - 1928 Kaçakçılar - 1929 İstanbul Sokaklarında - 1931 Bir Millet Uyanıyor - 1932 Leblebici Horhor Ağa - 1933 Aysel Bataklı Damın Kızı - 1934 Bir Kavuk Devrildi - 1939 Evli mi Bekar mı - 1951 Halıcı Kız - 1953