Pers İmparatorluğu

Persler İran’a hakim olan eski bir kavimdi.Ari ırkına mensup Hint-Avrupa kavmidir.

M.Ö. 2000 yılında, kuzeyden gelip, Orta İran’a yerleştiler.Eski Ortadoğuya hakim Elamlılar ve Med lilerin hakimiyetinde yaşadılar.



M.Ö. 6. yüzyıl ortalarında, Pers Prensi Keyhüsrev Medlerle mücadele etti. Keyhüsrev, M.Ö. 533’te Medlerin İran’daki hakimiyetine son vererek,Pers imparatorluğunu kurdu .Büyük Keyhüsrev denilen ilk Pers imparatoru, İran ve Anadolu’ya hakim olup, hudutlarını Balkanlardan Orta Asya ve Hindistan‘a ,Kafkaslardan Hint Okyanusuna kadar genişletti.Pers İmparatorluğu, modern İran’ın 1935‘te kurulmasından önceki tarihlerde İran platosunu yönetimi altında bulunduran çok sayıdaki hanedana verilen ortak isimdir.

Döneminde çok güçlü bir imparatorlukken Büyük İskender‘in seferi ile Persler yenilmiş ve imparatorluk sona ermiştir.Persler bölgeyi “Satrap” adını verdikleri valilerce yönettiler. Eski Pers dilinde Katputaka olarak adlandırılan Kapadokya Bölgesi, “Cins Atlar Ülkesi” anlamına gelmekteydi.Persler, Zerdüşt dinine bağlı olduklarından, halkını din ve dil konusunda serbest bırakmışlardır, ateşi de kutsal saydıklarından bölgedeki volkanları, özellikle Erciyes ve Hasandağı’nı kutsal saymışlardır.

Milattan önce 5.yy‘da Persler II. Keyhüsrev önderliğinde birleşerek kuzeydeki Medleri yıkmış ve bir devlet haline gelmişlerdir. Bundan sonra Keyhüsrev fetih hareketlerine girişmiştir. Bu fetihlerde ise Babil, Fenike gibi zengin yerleri fethedip ülkeyi zengin bir krallık haline getirmiştir. Ermenistan’ı, Lidya’yı ve Krezus’ünservetini ele geçirip tüm Anadolu’yu hakimiyeti altında birleştirmiştir. Anadolu’yu ele geçridikten sonra Babil üzerine saldırmış ve orayı da fethedip kendini Babil kralı ilan etmiştir.

Bundan sonra ise Mısır’a saldırma hazırlıklarına başlamış, kuzeydoğuyu sağlamlaştırmak için iki kabileyle savaş yapmış ve bu savaşlar da kabileler direniş göstermişler, Keyhüsrev de bu savaşta hayatını kaybetmiştir. Yerine ise oğlu Kambis geçmiştir. Kambis devrinde Mısır fethedilmiş, Kartaca’ya kadar Pers ordusu ilerlemiş, ancak Kartacalıları geçememiştir. Kambis döneminde İranlı kabileler ayaklanmışlardır, bunlar Gomata isimli bir Med rahibinin başını çektiği mecusilerdir. Kambis Mısır dönüşü ölmüş, yerine ise ünlü Pers İmparatoru 1. Darious geçmiştir. İlk olarak kabile isyanlarını bastırmış ve çeşitli alanlarında devrim niteliğindeki hareketlere girişmiştir.

1. Darious da fetih hareketlerine girişmiş, doğuda Hindistan’a dayanmıştır İmparatorluk sınırları. Kafkasya’ya doğru Türklerin ataları olan İskitlere karşı da sefer yapmış, ama başarısızlıkla sonuçlanmıştır.Daha sonra batıya yönelip, Trakya, Makedonya ve Ege’ye saldırıp buraları ele geçirmiştir. Bunun üzerine Yunanlılar, Darious ve oğlu Kserkes’e karşı Salamis Deniz Savaşı’nı yapmışlardır.

II. Artakserkes döneminde devlet hızla çözülmeye başlamış, İmparatorluk’ta ayaklanmalar olmuş, Mısır bağımsızlığını ilan etmiştir. İsyanlar güçlükle bastırılmış, ama daha sonra III. Darious döneminde Persler İmparatorluğu’na Büyük İskender son vermiştir.“Susalılar, Ermeniler, Suriyeliler, Hintliler, Babilliler, Sogdlar, Baktralılar, Sakalar, Harezk-mliler, yani imparatorluğa bağlı yirmi üç ulus Pers İmparatorluğu’na bağlı olarak yaşamıştır.

Alıntı​