TÜRKÜ “Karakoyun, Yaşar, Serenler, Karahisar Kalesi” meşhur Afyonkarahisar türküleridir. Hemen hemen bütün türkülerimizin bir hikâyesi vardır. Karakoyun Türküsü Bir yörük çobanı, Sandıklı’nın Kumalar Dağı’nda sürüsünü güderken beş hırsız gelerek Çobanın elini, kolunu bağlarlar ve sürüyü toplayıp kaçırmak isterler. Fakat sürüyü bir türlü yürütemezler. Buna sinirlenen hırsızlar Çobanı sıkıştırmaya ve işkenceye başlarlar. Çoban da “Benim sürüm kavalsız kalkmaz. Ellerimizi ve kollarımı çözün, sürüyü yürüteyim.” der. Hırsızlar çobanın bu teklifini kabul ederek elini kolunu çözerler. Çoban, kavalını çalar çalmaz sürü hemen yürümeye başlar. Ta uzaklardaki çadırda kaval sesini duyan yörük beyinin kızı, sürüye hırsız geldi diye telâşla bağırmaya başlar. Yörükler hayret ve telâşla toplanarak kaval sesi gelen yere koşuşurlar. Karşıdan yörüklerin üstlerine doğru geldiğini gören hırsızlar sürüyü bırakarak kaçarlar. Bu olay oba içinde hayret uyandırır. Kızın kaval sesinden çıkardığı anlam, birçok dedikodulara da yol açar. Kızla çobanın seviştikleri sonucuna varılır. Obanın dedikoduları ve kızının adının çekiştirilmesine üzülen Yörük Beyi, birgün çoban, kaval çalarken “Kavalın sesi keskin, kızı bununla mı ayarttın.” der. Çoban da “Ben koyunlarımı bile bununla idare ederim. Susamış sürülerimi suyun başında bekletirim.” deyince; ihtiyar Yörük de, “Ben koyunlara üç gün tuz yedireyim de sen sürüyü suyun başında tut bakalım.” der. Çoban buna razı olur. Fakat bütün sürünün itaatından emin olan çoban, bir tek karakoyundan korkmakta ve şüphelenmektedir. Sürüye üç gün hiç su vermeden tuz yalattıktan sonra, dereden akan suya salıverir. Çoban da kavalını çalmaya başlar. Tam koyunlar suyun başına vardıklarında kavalın ahengi değişir. Bütün sürü olduğu gibi yerinde başları yukarıya doğru beklerler. Yalnız karakoyun aşağıya, suya varır. Suyun sahibi ihtiyar Yörük ve bütün oba halkı onu görünce şaşarlar ve birbirlerinin yüzüne bakarlar. O sırada Yörük Bey’i çobana “Aşk olsun, fakat karakoyun neden haşarıdır?” diye sorar. Çoban, “Birgün ablama süt sağarken sağdırmak istemedi de elimle onun başına vurmuştum!” deyince, Yörük Beyi “Kızı hakettin ve güveyim oldun.” der.” Fakat bu olaylar sırasında karokuyunun kuzusu ölmüştür. Çoban, kuzusunun sesini, anasına verilen tuzdan bilir. Bu ölüme sebep olduğu için içine dert, acı çöker. Acısını ve üzüntüsünü ifade etmek için de bu türküyü yakar. Koyunum seni yaylalara çekeyim Kınalı taşlara tuzlar dökeyim Kuzun öldüyse sana kuzu yakayım Ablam sağsın ben karşıdan bakayım Karakoyun koyunların benidir Akkuzu ile yüreğim yağıdır Yerimi sorarsan Kumalar Dağı’dır Meleme koyun meleme, vazgeç kuzundan Çok analar ayrı düşer kızından Koyun seni yaylalarda güdeyim Seni alıp da elimle yedeyim Kuzun öldü ben Allah’a nedeyim Meleme koyun meleme, vazgeç kuzundan Çok analar ayrı düşer kızından Korkar oldun şu dağların kurdundan Koyun geldi kuzu gelmez ardından Ben de bıktım bu ananın derdinden Ağlama koyun ağlama, vazgeç kuzundan Çok analar ayrı düşer kızından Ben koyunu güttüm güttüm getirdim Ablam sağdı karşısında oturdum Nerde kaldı, nerelerde yitirdim Ağlama koyun ağlama, vazgeç kuzundan Çok analar ayrı düşer kızından Karakoyun sana çanlar Takayım da ben keyfime bakayım Senin için dağı taşı yıkayım Meleme koyun meleme, vazgeç kuzundan Çok analar ayrı düşer kızından Koyunum sana üç gün tuzlar yedirdi, m Yedirdim çiğerini ağrılarla bitirdim Seni aldım pınarbaşına getirdim İçme koyun içme dön geri Şimdi sözünü tutmanın yeri AF(İ)YON’UN ORTASINDA KALESİ Af(i)yon’un ortasında kalesi Üzerinde vardır “Kızlar Kulesi” Zümrüt gibi yeşillenmiş ovası BAĞLANTI -Ay karanlık gece vurdular beni Yarin yazmasına sardılar beni Galecikten ayva gelir gar gelir Gümüş yüzük parmağına dar gelir Ben de sandım meyhaneden yar gelir Ay karanlık göremedim yolumu Bilemedim cerrah kesti golumu Bir incecik yol gidiyor Gördes’e Ilgıt Ilgıt kanı aktı mor fese Nasıl kıydın yeşil gözlü Firdes’e Ay karanlık göünmüyor yolumuz Üç kardeştik kurban gitti birimiz Bir incecik yol gidiyor Yemen’e Ilgıt ılgıt kanım aktı çimene Öldüğümü duyurmayın anama Ay karanlık gece vurdular beni Yarin yazmasına sardılar beni GIZ SENİN ADIN A gız senin adın, (da) Dudu Men men mendili de Kim taradı, (da) kimler yudu Yakmış kandili de O da güzellerin adı Bulmuş dengini de BAĞLANTI - Oğlan men men men men Oğlan men men men men Neden de sen, yandım ben Neden de sen, yandım ben Ben yanıyorum aman Ben yanıyorum aman A gız senin adın (da) Nazik A gız senin adın (da) Hava (Havva) Ak kolları (da) tak bilezik Bir öpsen (de) dertlere deva Sen orada da (Aman) bize yazık Bunda darılacak va(r ) BAĞLANTI BAĞLANTI Halk Müziği Sazları Afyonkarahisar’da geleneksel halk müziğinde kullanılan sazlar davul-zurna, klarnet, kabak kemençe, saz, def ve tahta kaşıktır. Düğünlerde genelde kadın eğlencelerinde bekçi kadınların çaldığı “delbek” adı verilen bir çeşit def kullanılır. Bu sazların diğer bölgelerdeki sazlardan pek büyük farkı görülmemektedir.
