Merkezi sinir sisteminin bir parçası olup beyin tabanına yerleşmiştir. Hipotalamus beynin öteki bölgeleriyle ve bütün iç organlarla sinirsel bağlar kurmuştur.Bütün bu .bölgelerle sinir lifleri aracılıyla iletişimde bulunur. Öte yandan salgıladığı bazı hormonlar aracılığıyla da vücuttaki hemen hemen bütün iç salgı bezlerinin çalışmalarını denetler. Bu Özellikleri nedeniyle hipotalamusu insan organizmasindaki haberleşme ve denetim sistemlerinin en önemli merkezlerinden biri olarak kabul edebiliriz. Yani hipotalamus önemli bir eşgüdüm merkezidir. Hipotalamus, kendine gelen sinirsel uyarıları, normonal uyanlara çevirebileceği gibi hormonal uyarıları da sinirsel uyarılara dönüştürebilir. Başka bir anlatımla hipotalamus insan organizmasının sinir sistemiyle hormon sistemini birbirine bağlayan bir köprüdür. Hipotalamus anatomik olarak beyinde kendisinin bizzat altında yerleşmiş olan Hipofiz bezi ile bir bağlantı içindedir. Bu ikisi arasındaki bağlantı Hipofiz Sapı denilen bir doku aracılığıyla kurulmuştur. Hipofiz bezi Ön ve arka olmak üzere iki bölümden olmuştur. Ön hipofize Adenohipofiz arka hipofize de NÖrohipofiz denir. Hipofiz sapı içinde lifler ve kan damarları bulunur. Hipotala-musla hipofiz arasındaki haberleşme bu damar ve sinirler aracılığıyla gerçekleştirmektedir. Şöyle ki; hipotalamus , sinir hücreleri ve sinir liflerinden kurulmuştur. Hipofizin ön bölümünü, yani adenohipofizi uyaracak olan sinir lifleri hipofizden kaynaklandıktan sonra kısa bir yol katedip hipotalamus içinde hipofiz sapının başlangıç yerine yakın bir bölgede sonlamrlar. Eminensia Mediana denilen bu bölgede geniş bir damar ağı da bulunur. Bu damar ağından kaynaklanan damarlar hipofiz sapı içinde ilerleyip adenohipo-fize ulaşırlar, Hipotalamustan kaynaklanan sinir liflerinin uçlarından hipofizi uyaran bazı hormonlar açığa çıkar. Bu hormonlar eminensia medianadaki damar ağından emilip, adenohipofi-ze gelirler ve ilgili oldukları hipofiz hormonunun salgılanması için gerekli etkiyi oluştururlar. Hipotalamustan kaynaklanan bazı sinir lifleri hipofiz sapı içinde ilerleyip arka hipofize, yani nörohipofize ulaşırlar. Hipotalamustaki sinir hücreleri tarafından sentez edilen hormonlar bu sinir uçlarından açığa çıkarlar. Nörohipofizdeki hücreler açığa çıkan bu hormonları depo ederler ve gerektiğinde kan dolaşımına verirler. Hipotalamustaki sinir hücrelerinde sentez edilip sinir lifleri ile nörohipofize taşınıp buradaki hücrelerde depo edilen hormonların sayısı ikidir .Bunlar Oksi-tosin ve Antidüretik Hormondur (vazopres-sin), (ADH). Bu hormonlara ileride değineceğiz. Eminensia mediana bölgesindeki damar ağından başlayıp adenohipofizde sonlanan damar sistemine Hipotalamiko-Hipofizer Portal Sistem denir. Bu sistem içinde hipotalamustan hipofize taşınan ve çoğu adenohipofizdeki hormonların salgılanmasını uyarıcı nitelikte olan hipotalamusa ait hormonlar şunlardır. THSF (Tirotrop Hormon Serbestleştirici Faktör): THSF, tripeptid yapısında bir hormondur. Bir molekül THSF, adenohipofizden 100000 molekül tirotrop hormon salgılanmasına neden olur. LHSF (Luteinizan Hormon Serbestleştirici Faktör): Bu hormonun başka bir karşılığı da GNRH (Gonadotropin Rilizing Hormon) dur. Bu hormon adenohip of izden gerek LH (Luteinizan Hormon) gerekse FSH (Folikül Stimulan Hormon) salgılanmasına neden olmaktadır. Hipotalamusun Görevleri Hipotalamus hipofizi uyaran maddeleri üretir; bunlar ön hipofize ulaştıktan sonra çeşitli hipofiz hormonlarının bireşimlenmesini ve kana salgılanmasını düzenler. Bazıları uyarıcı, bazıları ise ketleyici etki gösterir. Bilinen yedi tane hipofiz uyarıcı madde vardır. Büyüme hormonunun salgılanmasını uyaran GH-RFve engelleyen GH-RIF prolaktin salgılanmasını uyaran PRF , ve engelleyen PIF, kortikotrop hormonun salgılanmasını uyaran CRF, tireotrop hormonun salgılanmasını uyaran Gn-RF.. Hipotalamusun işlevleri, beyinden bağımsız bir organ olduğunu düşündürücek niteliktedir. o Isı düzenleme. Ön hipotalamusta sıcaklık artışından, arka hipotalamusta ise sıcaklığın düşmesinden koruyan birer merkez vardır. o Besin alımının düzenlenmesi. Açlık merkezi besin almaya yöneltir, tokluk merkezi besin alımını durdurur. o Kalp damar sisteminin düzenlenmesi; Arka ve yan hipotalamusun uyarılması kan basıncı ve kalp hızını artırırken, preoptik alanın uyarılması sıklıkla zıt etki yapar. o Su alımının düzenlenmesi. Îki yolla düzenlenir.1- Susama duyusu yaratarak su içitilmesini sağlar. 2- İdrarla su atılımını denetler. Susama merkezi yan hipotalamustadır. o Uterus kasılmalarının ve süt boşalmasının düzenlenmesi; Salgıladığı oksitosin hormonu uterus kasının kasılabilirliğini artırır ve meme arvellerini (kesecekler) çevreleyen hücrelerin kasılmasını sağlar. Bu:salgı, doğum sancılarını kuvvetlendirerek çocuğun çıkışını kolaylaştırır ve doğumdan sonra sütün meme başından çıkışını sağlayan mekanizmayı harekete geçirir. . : o Savunma-saldırma tepkilerinin düzenlenmesi, Bir zamanlar arka hipotalamusta olduğu varsayılan uyku-uyanıklık merkezlerinin artık hipotalamusta bulunmadığı düşünülmektedir; bunun gibi, cinsel davranış hipotalamus tarafından denetlense de ruhsal ve kültürel etkenlerin de önem taşıdığı bilinmektedir. Ayrıca hayvan deneyleriyle de gösterildiği gibi hipotalamusun belirli bölgelerinin uyarılması davranış değişikliklerine yol açmaktadır. Örneğin yan hipotalamusun uyarılması ile genel etkinlik düzeyi artarak bazen belirgin hiddet ve kavga tepkisi görülür. Orta bölümde yer alan (ventromedial)çekirdeklerin uyarılması sakinlik, periventriküler (karıncıklar çevresindeki) bölgenin uyarılması ise korku ve cezalandırma tepkilerini doğurur. Alıntı
